بررسی علل رکود و چالش های زنجیره صادرات فولاد؛
خوزستان به دلیل دارا بودن کارخانجات فولادسازی بزرگ و مطرح در منطقه، دسترسی به بنادر و نزدیکی به بازار کشورهای حاشیه خلیج فارس و عراق دارای پتانسیل بالا در صادرات است
کد خبر: ۲۳۱۷۴۹
تاریخ انتشار: ۲۹ ارديبهشت ۱۳۹۵ - ۰۹:۴۲ 18 May 2016

* رضا کلانتریان- علت رکود در صنعت فولاد، افت قیمت محصولات و کاهش میزان فروش محصولات است که دارای دلایل مختلفی در سطح داخلی و بین المللی است. در بازارهای داخلی تقاضای مصرف درپی رکود اقتصادی کشور کاهش یافته و در بازارهای بین المللی نیز از قیمت محصولات فولادی به میزان قابل توجهی کاسته شده است.

 مهمترین چالش اخیر در صنعت فولاد، کاهش سرعت رشد اقتصادی نسبت به رشد ظرفیت تولید در این صنعت است. در این میان نقش کشور چین بسیار حایز اهمیت است؛ چین به تنهایی نیمی از فولاد جهان را تولید و مصرف می کند اما این کشور درحال گذار به دوره جدیدی از رشد و توسعه اقتصادی است که لازمه آن کاهش ساخت و ساز های صنعتی و توجه بیشتر به مصرف گرایی و ارتقای سطح رفاه جامعه است، به همین دلیل در سال های اخیر رشد اقتصادی خود را به تدریج کاهش داده است بطوریکه نرخ رشد تولید ناخالص داخلی این کشور (GDP) در حال حاضر به 7/6 درصد رسیده است. میزان تولید فولاد خام در چین، نسبت به مدت مشابه در سال 2015، کاهشی در حدود 8/7 درصد را نشان می دهد و این در حالی است که ظاهرا قرار نیست تغییری در صادرات خود ایجاد نماید.

 این کشور در سال 2015 حدود 800 میلیون تن فولاد خام تولید نمود که از این مقدار بیش از 100 میلیون تن را روانه بازهای جهانی کرد. اما رکود در صنعت فولاد در عرصه بین المللی دلایل دیگری نیز دارد؛ در روسیه افت ارزش پول، ناشی از وضع تحریم ها علیه این کشور، باعث شد تولیدکنندگان فولاد محصولاتشان را ارزان توزیع کنند. دلیل دیگر کاهش تدریجی قیمت جهانی نفت بود که باعث نزول بهای انرژی مورد نیاز برای استخراج سنگ آهن، حمل و نقل مواد اولیه و تولید فولاد خام شد. این موضوع در کنار ضعف تقاضا باعث افت شدید بهای جهانی فولاد در سال 2015 گردید، بحرانی که در سطحی محسوس به کشور ما نیز سرایت نمود.

در عرصه داخلی، در سال 94 شرایط تحریم، جابجایی پول را در فروش محصولات صادراتی دشوار نموده بود و تعرفه 15 درصدی واردات فولاد نیز کارایی مناسبی دربرابر افت قیمت های جهانی و افزایش صادرات تولیدکنندگان خارجی نداشت همچنین دولت به اجرای سیاست های مهار تورم در داخل ادامه داد وبا کاهش یافتن قیمت نفت درآمدهای دولت محدود شد. بنابراین دولت ضمن کنترل شدید هزینه ها و مصارف جاری تصمیم گرفت فعالیت های عمرانی را کاهش دهد که این شرایط در حوزه تولید، از جمله فولاد، به‌صورت تشدید روند رکودی خود را نشان داد . طبق گزارش مؤسسه جهانی فولاد 50 درصد تقاضای فولاد به صنعت ساخت و ساز باز می گردد.

در کشور ما نیز بیشتر محصولات فولادی صرف مصارف ساختمانی و ساخت و ساز می‌شود. طبیعتاً وقتی که تقاضای ساخت و ساز پایین بیاید در بخش محصولات فولادی هم اثر بسیاری می‌گذارد و این امر همان بحث ناشی از رکودی است که در بخش ساختمان و پروژه های عمرانی در حال حاضر وجود دارد. نکته دیگر این بود که در بازارهای جهانی همراستا با کاهش قیمت فولاد، نهاده‌های تولید نظیر سنگ آهن، حمل و نقل و انرژی کاهش پیدا کرد اما در ایران یکپارچگی بین معادن و فولاد سازان وجود نداشت و قیمت حامل های انرژی نیز افزایش یافت .

بنابراین مجموعه شرایطی که در بازارهای داخلی و خارجی در صنعت فولاد در سال 94 وجود داشت باعث شد تا فولادسازان با مشکل جدی نقدینگی مواجه شوند تا جاییکه به گفته مسئولین در سال گذشته تعدادی از واحد فولادی تعطیل شده و اغلب کارخانجات نیز با کمتر از ظرفیت فعالیت نمایند همچنین بیش از 3 میلیون تن از محصولات واحدهای تولیدی در کارخانجات فولاد دپو شود.

باتوجه به اینکه اغلب تحلیلگران معتقدند تا سال ۲۰۲۵، تولید فولاد از 6/ 1 میلیارد تن فعلی به ۲ میلیارد تن می‌رسد، می‌توان اینطور تعبیر کرد که پیش‌بینی‌ها نسبت به آینده مثبت است و بازار قوی خواهد شد اما در حال حاضر، مشکلات صنعت فولاد در عرصه جهانی پابرجاست و بعضی موسسات معتبر شرایط بازار فولاد در سال 2016 را حتی سخت‌تر از سال گذشته میلادی می‌دانند که ایران نیز از این شرایط مستثنا نخواهد بود. در بازار داخلی نیز، با توجه به شروع افت شدید قیمت نفت از نیمه سال 2014 ، اکثر کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند، حتی با افزایش صادرات نفت به دلیل برداشته شدن تحریم ها ، درآمد فروش نفت دولت افزایش چندانی نخواهد داشت و ازاین‌رو نمی‌توان تحرک زیادی در بخش عمرانی متصور بود.

درحال حاضر دولت سیاست های مشخصی را برای رونق بخش های اصلی اقتصاد پیگیری می کند که فعالان صنعت فولاد معتقدند در صورت تحقق یافتن آنها رونق بخش فولاد را نیز به همراه داشته باشند. افزایش صادرات نفت خام و گاز، آزاد شدن منابع ارزی، کاهش هزینه‌های واردات، برقراری ارتباط تکنولوژیک در بخش‌های اقتصادی، افزایش صادرات غیرنفتی، ارتباط با سیستم بانکی برای تامین مالی منابع تولید، کنترل واردات و تقویت بخش خصوصی همگی از راهکارهایی بودند که در بخش واقعی اقتصاد دولت در‌صدد است با به‌کارگیری راهکارهایی شرایط را برای تقویت رونق اقتصادی به کار گیرد. این در حالی است که در نسخه‌ای که صندوق بین‌المللی پول به کشورهایی که اقتصاد آنها در حال تغییر است ارائه کرده، مواردی همچون کوچک شدن دولت، پرداخت بدهی‌ها، حذف سوبسیدها، تک نرخی شدن ارز و حذف بخش غیر‌رسمی از اقتصاد به‌عنوان موضوعاتی مهم دیده می‌شوند که از این منظر باید گفت سیاستهای دولت در راستای بسته‌های بین‌المللی تعبیر می‌شود. همچنین رشد 10 درصدی قیمتهای جهانی فولاد از ژانویه 2016 تاکنون، در کنار نشانه هایی مانند عرضه وام های جدید مسکن و کاهش سود بانکی از سوی بانک مرکزی، افزایش تعرفه واردات محصولات فولادی تا 26 درصد و قرار گرفتن بخش معدن و صنایع معدنی در برنامه ستاد اقتصاد مقاومتی دولت دلایل کافی برای حصول اطمینان از آغاز رونق نسبی در داخل کشور در سال 95 به دست می دهد.

اما توليد فولاد در ايران با نرخ رشدي بيشتر از متوسط جهاني در حال افزايش است و با توجه به طرحهاي متعدد فولادي در حال ساخت، رشد توليد فولاد خام ايران در چند سال آينده حداقل 10 درصد پيش بيني مي شود. تولید فولاد در ایران باید به مقدار 55 میلیون تن در سال 1404 برسد، از طرفي در حال حاضر حدود 30 درصد از ظرفيت فولاد سازان دنيا نیز خالي است لذا در کنار استراتژي افزايش توليد بايستي سياستهايي نيز براي توسعه صادرات فولاد کشور و احیای بازارهای ازدست رفته تعريف شود. به منظور امکان رقابت در بازارهای جهانی و امکان کاهش قیمت تمام شده محصولات لازم است از سوی دولت اقدامات موثری درجهت کاهش قیمت سنگ آهن، حمل و نقل و انرژی متناسب با روند جهانی صورت پذیرد. همچنین مشوق ها و جوایز صادراتی در جهت پوشش بخشی از هزینه های تولید مؤثر خواهد بود . چالش پیش آمده فرصتی مناسب برای ارتقای بهره وری ، مدیریت بهینه منابع و کاهش هزینه های تولید است. استفاده از تکنولوژ ی های نوین و بهبود روش های تولید،ایجاد تنوع در محصول، استفاده از قطعات و مواد مصرفی با کیفیت مناسب و توجه به موضوع مهم توسعه منابع انسانی در همه سطوح سازمانی و با همه اصول و زوایای آن، ارتقای کیفیت محصولات و تولید محصولات با ارزش افزوده بیشتر را ممکن می سازد.

طبیعتاً بازار تولیدکنندگان آهن و فولاد در خوزستان متاثر از بازارهای جهانی و شرایط داخلی است اما نباید از مزیت های صنعت فولاد خوزستان در منطقه غاقل شد؛ خوزستان به دلیل دارا بودن کارخانجات فولادسازی بزرگ و مطرح در منطقه، دسترسی به بنادر و نزدیکی به بازار کشورهای حاشیه خلیج فارس و عراق دارای پتانسیل بالا در صادرات است همچنین در حال حاضر در منطقه، عراق در گیر داعش است، سوریه، یمن و لیبی نیز درگیر جنگ هستند با حل شدن این مسائل و درگیری‌ها، قطعاً ساخت و ساز نیز در این کشورها به‌عنوان بازارهای هدف ما شروع خواهد شد. 

فراموش نکنیم که در سال گذشته و در شرایط نامناسب بازار، شرکت فولاد خوزستان ضمن حفظ تولید خود، بزرگترین صادر کننده شمش فولادی در کشور بود. این شرکت به دلیل انعطاف پذیری در تولید و تنوع محصول ، کیفیت بالا و زمان سریع حمل و تحویل محصول به مشتریان توانست رقابت سنگینی با فولاد چین در بازارهای منطقه داشته باشد.

منبع: تابناک
اشتراک گذاری
نظر شما
نام:
ایمیل:
* نظر:
* :
آخرین اخبار