نماینده ی سازمان های مردم نهاد محیط زیستی خوزستان:
امیدواریم ریاست سازمان حفاظت محیط زیست شجاعانه در این گونه موارد بایستد و در خصوص طرح بهشت آباد پیش از آنکه هزینه های گزافی از بیت المال برای اجرای این طرح صرف شود و نیز برای امنیت خاطر مردم خوزستان و چهار محال بختیاری به وظیفه ی ذاتی و سازمانی خود عمل کند و اقتدار سازمان حفاظت محیط زیست را نشان دهد
نگار نخلی- علی رغم تلاش های مردم و فعالان محیط زیست برای توقف طرح انتقال آب بهشت آباد، در سفر اخر هیئت دولت کلنگ این پروژه ی چالش برانگیز به زمین زده شد تا برای چندمین بار با ساخت سد و تونل انتقال آب زخمی عمیق بر پیکره ی کم جان کارون وارد شود.طرح بهشت آباد که فاقد مجوز سازمان حفاظت محیط زیست کشور است و مسئولان دولت تدبیر و امید بارها بر مخالفت با اجرای این طرح تاکید کرده اند، قرار است حجم وسیعی از آب کارون را به استانهای یزد،کرمان و اصفهان منتقل کند؛ این طرح در حالی در کرمان کلنگ می خورد که به نظر می رسد مسئولان کرمانی قصد دارند دولت و سازمان حفاظت محیط زیست را در کاری انجام شده قرار دهند و بهمین دلیل اجرای پروژه را از مقصد آغاز کرده اند. در حالی که بدلیل مخالفت کارشناسان و دستگاههای ذیربط، سرنوشت نهایی شدن این پروژه جنجالی در هاله ای از ابهام قرار دارد.
استان خوزستان با کمبود شدید آب روبرو است و به اعتقاد بسیاری از کارشناسان اجرای این پروژه تیر خلاصی به شاهرگ حیاتی خوزستان است و زندگی در استان های خوزستان و چهارمحال و بختیاری را با چالش های بزرگی همراه خواهد کرد. در همین زمینه با هژیر کیانی نماینده ی سازمان های مردم نهاد محیط زیستی خوزستان گفتگویی انجام داده ایم که در ادامه می خوانید.
برخلاف آنچه انتظار میرفت طرح انتقال آب بهشت آباد در سفر اخیر رئیس جمهور به کرمان کلنگ زنی شد موضع شما به عنوان نماینده ی تشکل های محیط زیستی خوزستان در این مورد چیست؟
ما خواستار توقف طرح بهشت آباد و انجام مطالعات و ارزیابی های محیط زیستی آن هستیم. زیرا دولت بدون توجه به عواقب این طرح برای استان های پایین دست و در اقدامی عجولانه کلنگ این پروژه را بر زمین زد. این در صورتی است که سازمان محیط زیست کشور بهشت آباد را فاقد ارزیابی های محیط زیستی می داند و طی مکاتباتی خواستار توقف این طرح شده است.
پیش از این هم سازمان حفاظت محیط زیست کشور طرح انتقال آب بهشت آباد را فاقد ارزیابی های زیست محیطی اعلام کرده بود اما دولت بدون توجه به این مسئله عملیات اجرایی این طرح را آغاز کرده است به نظر شما چرا چنین پروژه ی چالش برانگیزی بدون برخورداری از مجوزهای لازم اجرایی میشود؟
باید این سوال را از شخص رئیس جمهور پرسید که چگونه بدون توجه به اسناد و مدارک موجود در سازمان محیط زیست کشور، مکاتبات رسمی خانم ابتکار، نادیده انگاشتن حق آبه قانونی وطبیعی رودخانه کارون و نیز حقوق مردم استان های خوزستان و چهار محال بختیاری این خبر را در سفر به کرمان اعلام نموده است و پرسش اساسی تر این هست که آیا راه دیگری برای تامین آب آشامیدنی مردم وجود ندارد ؟! آیا در سایر کشورهای جهان هم برای تامین آب شرب؛ با صرف هزینه های گزاف ملی و تنها از طریق سد سازی و محدود کردن حق آبه های طبیعی رودخانه ها و تخریب محیط زیست اقدام می کنند؟!
به نکته ی خوبی اشاره کردید، در سایر کشورها برای تامین آب شرب مردم خصوصا در مناطق خشک و کم آب از چه روش هایی استفاده میشود؟
می دانیم که 72 درصد از سطح کره زمین را آب تشکیل داده است ؛ ذخایر آب شیرین دنیا حدود 3 درصد بر آورد می شوند و از این میزان تنها حدود 1 درصد قابلیت استفاده برای مصرف آب شرب را دارد.
پژوهش ها نشان می دهدحدود یک چهارم جمعیت کره زمین با کمبود آب آشامیدنی روبرو هستند و این معضل در کشورهای خشک و نیمه خشکی چون ایران رو به افزایش است که تجریه شیرین سازی آبهای شور دریاها و رودخانه _ها می تواند یک انتخاب مطمئن و پایدار برای تامین آب شرب باشد و آب شیرین کن ها منبع خوبی برای تامین آب آشامیدنی در این مناطق هستند. نمونه بارز استفاده از این روش ها را در کشور های حاشیه خلیج فارس می توانیم ببینیم.
از صحبت های شما اینطور برداشت میشود که میتوان انتقال آب از دریا را جایگزین طرحهای انتقال آب میان حوضه ای کرد ؛آیا بهتر نیست برای تامین آب شرب مناطقی از کشور همچون کرمان و یزد انتقال آب از دریای عمان جایگزین طرحهای فعلی شود؟
در این مورد باید کارشناسان خبره و متخصصین با در نظر گرفتن همه ی جوانب اظهار نظر نمایند ؛اما در خصوص بحث مورد نظر و انتقال آب از سرشاخه های کارون نگاه متولیان این طرح تنها به تامین آب به ساده ترین روش معطوف شده است در صورتیکه ایجاد تغییر در یک اکوسیستم آبی حیاتی مثل کارون نیازمند ارزیابی های دقیق و مستقل علمی ست چرا که استان های چهار محال بختیاری و خوزستان با جمعیتی بالغ بر 5 میلیون نفر به نوعی معیشتشان با رودخانه بزرگ کارون گره خورده است و از طرفی سد سازی های بی رویه و بدون ارزیابی محیط زیستی همانند کارون 3 بر روی این رودخانه سبب بروز مشکلات متعدد و بعضا جبران ناپذیری برای مردم جوامع محلی خوزستان شده است فاجعه ی سد گتوند،شوری آب کارون به دلیل محدود سازی حق آبه ی آن در اثر اینگونه طرح ها مسائل و مشکلات تالاب های هشت گانه ی استان همه و همه ضرورت توقف طرح بهشت آباد را به روشنی متذکر می شود.
در نتیجه تامین آب آشامیدنی از طریق دریا که مطالعات و ارزیابی های کافی هم نیاز دارد به مراتب خسارت ها و تهدید های کمتری را برای محیط زیست و مردم در پی خواهد داشت.
تاثیرات زیست محیطی،اجتماعی و اقتصادی طرح های انتقال آب میان حوضه ای (خصوصا طرح بهشت آباد) رابر استان های چهارمحال و خوزستان چگونه ارزیابی میکنید؟
در حال حاضر رودخانه کارون نیازمند یک برنامه جامع علاج بخشی است که افزایش شوری در اثر انحلال گنبد های نمکی در سد گتوند که طبق آمارها حداقل باعث 25 درصد شوری کارون شده است، زه آب های کشاورزی ،فاضلاب های شهری و صنعتی نمونه ای از این اثرات است ولی با این اقدام جدید دولت باید به فکر نجات بخشی کارون باشیم از طرفی وضعیت محدود سازی حق آبه تالاب هایی که از کارون تغذیه می شدند را نباید از نظر دور داشت و اینکه با اجرای طرح بهشت آباد حیات کارون با خطر جدی مواجه می شود.
در بعد اجتماعی و اقتصادی معیشت جمعیت زیادی از کشاورزان جلگه ی خوزستان_از پایین دست سد گتوند تا مصب خلیج فارس_به حیات کارون وابسته است بی شک با اجرای این طرح محدود سازی کشت های تابستانه تداوم و افزایش خواهد یافت، طرح 550 هزار هکتاری با ابهام مواجه و استانی که همیشه در رتبه 1 تا 3 تولید محصولات کشاورزی بوده است عملا با تهدیدهای جدی روبرو میشود.و به طور کلی وضعیت معیشتی کسانی که از گذشته های دور تا به امروز از این طریق امرار معاش میکردند به مخاطره خواهد افتاد .همین حال که هنوز طرح بهشت اباد به بهره برداری نرسیده شوری آب نخلستانهای بسیاری را از بین برده است که با اجرای طرح بهشت آباد بر شدت آن افزوده خواهد شد. مسئله ریزگردها که سالهاست مردم خوزستان را آزار میدهد شدت میگیرد؛حیات تالاب های وابسته به کارون رو به نابودی خواهد رفت ،مهاجرت های اجباری از استان در اثر تضعیف حیات کارون افزایش پیدا می کند و به طور کلی توسعه پایدار جلگه خوزستان و حیات نسل های آینده بیش از پیش و در اثر این نوع طرح های ناشی از تفکر سازه ای حاکم بر مدیرت منابع آب کشور، تهدید خواهد شد.
چرا با وجود این همه دلیل مبنی بر اثرات مخرب حاصل از اجرای اینگونه طرح ها بازهم وزارت نیرو و دولت ها بر اجرای چنین برنامه هایی پافشاری میکنند؟
تجربه ی رفتار دولت ها با موضوع محیط زیست نشان می دهد باید این ساده انگاری را کنار بگذاریم که دولت ها پیش از آنکه به منافع خود فکر کنند به اهمیت محیط زیست بها بدهند! دولت ها به دنبال تامین منابع مالی خود و حفظ قدرت هستند جناح ها بر محیط زیست ارجحیت دارند و محیط زیست در اولویت های بعدی قرار دارد.
گاهی نفوذ سیاسی و جناحی و بی تفاوتی در بخشی دیگر سبب اجرای چنین طرح هایی می شود از طرفی شرکت های سد سازی و سهام داران صنایع از محل این پروژه ها سودهای هنگفتی نصیبشان می شود و در ادامه حیات شرکت هایی از این دست به اجرای پروژه های سازه ای چون سد سازی و انتقال آب بستگی دارد.
از طرفی مدیریت انحصاری وزارت نیرو و عدم اقتدار لازم سازمان حفاظت محیط زیست را می توان به عنوان دلایل عمده ی تداوم این توسعه ی یک جانبه نگرانه بر شمرد.
با این شرایط راهکار شما برای احیای کارون و جلوگیری از اجرای چنین طرحهایی چیست؟
احیای کارون نیازمند یک برنامه جامع علمی و عملی با تامین اعتبارات لازم است. محدود سازی احیاء کارون در سطح کارگروه یا شورایی که هرازگاهی تشکیل میشود _و بعضا هم ساخت و ساز در حریم کارون را بخشی از طرح های احیای کارون میدانیم_میسر نخواهد شد!
اگر مردم خوزستان و چهار محال بختیاری بدون نگاه تبعیض آمیز دولت ها دیده شوند ،کارون که شریان زندگی بسیاری از این مردم هست نیز دیده خواهد شد .برای احیاء کارون اراده ای ملی شبیه آنچه درباره ی دریاچه ی ارومیه انجام میشود لازم است. از طرفی خواست عمومی مردم و وکلای آنها در مجلس بسیار تعیین کننده است و بخش مهم این خواست و اقدام باید در توقف طرح های سازه ای اینچنینی شکل بگیرد و گرنه تداوم رفتارهای دولت ها با کارون و نیز دولت تدبیر و امید مجالی برای احیاء این رودخانه باقی نخواهد گذاشت و شرط اصلی احیای کارون توقف بدون قید و شرط این طرح های کارون ستیزانه ست.
میخواستم بدانم که ریشه ی این مسئله کجاست که همواره برای اجرای طرح های انتقال آب از سرشاخه های کارون و دز بودجه های هنگفتی اختصاص داده میشود ولی برای احیای کارون بزرگ چنین امکانی وجود ندارد؟
در خصوص بودجه باید از نمایندگان استان خوزستان پرسید که چرا و به چه دلیل این انفعال را شاهد هستیم؟!
هر چند منکر تلاش های برخی نمایندگان و دولت ها نیستیم و بخشی از مشکلات کارون هم به مدیریت ضعیف درون استانی برای ساماندهی وضعیت این رودخانه بر می گردد.
آیا میتوان به نقش سازمان حفاظت محیط زیست کشور در جلوگیری از طرحهای انتقال اب میان حوضه ای امید بست؟یا همچنان میبایست شاهد انفعال سازمان مذکور باشیم؟
اگر نظر شخصی بنده را بخواهید سازمان حفاظت محیط زیست دولتی در کشور ما نتوانسته است آنگونه که باید عمل کند و شاید اقتدار لازم را برای این منظور نداشته است. تجربه تلخ سد گتوند، کارون 3 ، تاخت و تاز و شیوه ی ضد محیط زیستی استحصال نفت توسط وزارت نفت در هورالعظیم، تداوم آلوده سازی هوای خوزستان و اهواز توسط شرکت های نفتی و صنعتی، رها سازی شورابه ها ی شرکت های توسعه نیشکر در خوزستان از جمله مثال های آشکار نا کارآمدی سازمان حفاظت محیط زیست در اثر فشارهای سیاسی دولت ها با توجیه توسعه در استان خوزستان است. ولی امیدواریم ریاست سازمان حفاظت محیط زیست شجاعانه در این گونه موارد بایستد و در خصوص طرح بهشت آباد پیش از آنکه هزینه های گزافی از بیت المال برای اجرای این طرح صرف شود و نیز برای امنیت خاطر مردم خوزستان و چهار محال بختیاری به وظیفه ی ذاتی و سازمانی خود عمل کند و اقتدار سازمان حفاظت محیط زیست را نشان دهد.
منبع: تابناک
غیر قابل انتشار: ۰
در انتظار بررسی: ۰
انتشار یافته: ۱
درود بر مهندس کیانی فعال محیط زیست