هشت هزار گونه گیاهی در ایران شناخته شده است که از این بین حدود 2 هزار و 300 گونه دارای خواص دارویی، عطری، ادویه ایی و آرایشی- بهداشتی هستند که این تعداد دو برابر تعداد گونه های موجود در قاره اروپا است. علاوه بر آن یکهزار و 728 گونه گیاهی بومی ایران است که از این حیث کشورمان به همراه کشور ترکیه دارای غنی ترین منبع و تنوع گیاهان دارویی در جهان است که به عنوان یک ظرفیت انحصاری محسوب می شود.
تاریخچه طب گیاهی قدمتی به اندازه تاریخ بشر دارد؛ بدین معنی که با پیدایش اولین بیماریها برای انسان وی به طور غریزی درمان خود را با گیاهان آغاز کرد و با گذشت زمان و پی بردن به خواص گیاهان استفاده از آنها روز به روز گسترده تر شد.
به گزارش ایرنا، گیاه دارویی به گیاهی گفته می شود که بطور مستقیم یا غیر مستقیم تمام یا اجزایی از آن به صورت تازه یا خشک شده و یا مواد موثر استخراجی از آن به منظور اثرات بهداشتی، پیشگیری و درمانی در بدن انسان، حیوانات و دیگر گیاهان به کار می رود.
امروزه داروهای شیمیایی به واسطه اثرات زیان بار و جبران ناپذیری که بر بدن آدمی بر جای می گذارند، کم کم جای خود را به داروهای گیاهی می سپارند؛ اگر چه نسبت داروهای گیاهی به داروهای شیمیایی در سطح جهان ناچیز است ولی روند جایگزینی با سرعت بیشتری دنبال می شود، به نحوی که در حال حاضر حدود 25 درصد از داروهای موجود دارای منشا گیاهی هستند.
از سویی طبیعت نمی تواند همواره جوابگوی نیاز انسان به این منابع ارزشمند باشد، لذا باید برای کشت و پرورش این گیاهان اقدام شود که بر اساس گزارش سازمان خواربار جهانی ارزش تجارت جهانی گیاهان دارویی طی سال های اخیر حدود 100 میلیارد دلار ارزیابی شده است و پیش بینی می شود تا سال 2050 این رقم به پنج تریلیون دلار برسد؛ در حالیکه سهم کل کشور ما از تجارت این کالا تنها 2 درصد است.
**جایگاه گیاهان دارویی در ایران و استان همدان
هشت هزار گونه گیاهی در ایران شناخته شده است که از این بین حدود 2 هزار و 300 گونه دارای خواص دارویی، عطری، ادویه ایی و آرایشی- بهداشتی هستند که این تعداد دو برابر تعداد گونه های موجود در قاره اروپا است. علاوه بر آن یکهزار و 728 گونه گیاهی بومی ایران است که از این حیث کشورمان به همراه کشور ترکیه دارای غنی ترین منبع و تنوع گیاهان دارویی در جهان است که به عنوان یک ظرفیت انحصاری محسوب می شود.
بر اساس سند ملی گیاهان دارویی دولت مکلف است کشت این گیاهان را تا پایان سال 1404 و برنامه ششم توسعه به 500 هزار هکتار برساند که انقلابی در کشت گیاهان دارویی است. بر اساس این هدف هم اکنون 150 هزار هکتار از اراضی کشاورزی کشور به کشت گیاهان دارویی اختصاص دارد.
در این میان سطح زیر کشت گیاهان دارویی در استان همدان در سال گذشته 6 هزار و 877 هکتار بود که رتبه سوم شناخته می شود. استان همدان در زمینه تولید گشنیز و رازیانه رتبه نخست کشور را دارد و 19 قلم گیاه دارویی در این استان کشت می‌شود که عمده ترین آنها گل گاوزبان، سنبل الطیب، بابونه، آویشن، خاکشیر، نعناع فلفلی، ختمی، به لیمو و اسطوخودوس، آرتیشو یا کنگر فرنگی، گل همیشه بهار و کاسنی است.
**جایگاه گیاهان دارویی در نهاوند
شهرستان نهاوند قطب کشاورزی استان همدان که در زمینه تولید بسیاری از محصولات کشاورزی دارای رتبه اول استان و حتی کشور است، منطقه ای مناسب برای کشت انواع گیاهان دارویی بشمار می رود.
در این منطقه، گیاهان دارویی توسط کشاورزان به ویژه روستائیان در مزارع و یا داخل باغات کشت می شود و با توجه به سود آور بودن آن، کشت این محصولات در سال های اخیر مورد استقبال قرار گرفته است.
مدیر جهاد کشاورزی نهاوند در گفت وگو با ایرنا با اشاره به شرایط مناسب این شهرستان برای کشت گیاهان دارویی، گفت: این شهرستان با دارا بودن آب و هوای معتدل کوهستانی، زمین های حاصلخیز و شرایط آبی مناسب به عنوان قطب کشاورزی استان همدان شناخته می شود.
احمد باقری اضافه کرد: حدود 500 گونه گیاه دارویی در این شهرستان رشد می کند و بر اساس داده های هواشناسی، میانگین میزان بارش سالیانه در این شهرستان 379 میلی متر است که نشان از شرایط مساعد این شهرستان جهت کشت گیاهان دارویی دارد.
وی با اشاره به اینکه حدود 50 درصد از جمعیت شهرستان نهاوند در روستاها سکونت می کنند و امرار معاش آنها از طریق کشاورزی است، افزود: بهره وری در منابع آب از اهداف مهم جهاد کشاورزی است لذا کشت گیاهان دارویی که از گیاهان کم آب بر با صرفه اقتصادی بالا بشمار می رود، به عنوان یکی از اهداف جهاد کشاورزی شهرستان نهاوند در دستور کار قرار گرفته است.
مدیر جهاد کشاورزی نهاوند با بیان اینکه تاکنون 800 هکتار از مزارع این شهرستان زیر کشت گیاهان دارویی قرار گرفته است، گفت: با استقبال کشاورزان،امسال برخی گیاهان دارویی مانند زعفران، کاسنی، گل همیشه بهار، آرتیشو، اسطوخودوس، گل محمدی، موسیر و سیر در سطح 47 هکتار از مزارع این شهرستان کشت شد که نسبت به سالیان گذشته بیش از 15 برابر افزایش یافته است.
وی افزود: در سال هایی با بارش و نزولات جوی مناسب به طور متوسط از هر هکتار مراتع نهاوند، 250 کیلوگرم انواع گیاه دارویی خشک برداشت می شود.
باقری گفت: یکی از گیاهان دارویی نهاوند گل همیشه بهار است که از این گیاه برای درمان بیماری‌های پوستی ناشی از سوختگی به ویژه در کودکان استفاده می‌شود و علاوه بر آن انواع محلول‌ها، کرم‌ها و صابون‌های مختلف از آن به دست می‌آید که مورد توجه شرکت‌های دارویی است.
وی افزود: همچنین گل گاو زبان و زعفران نهاوند نیز از کیفیت بالایی برخوردار هستند و مورد استقبال فراوان مصرف کنندگان قرار گرفته است؛ همچنین کتیرای نهاوند یکی دیگر از محصولات مراتع شهرستان محسوب می‌شود که از لحاظ مرغوبیت شهرتی جهانی دارد و در صنایع دارویی و چسب سازی کاربرد فراوان دارد.
باقری مهمترین مشکل پیش روی توسعه کشت گیاهان دارویی در نهاوند را نبود سرمایه‌گذار، صنایع بسته‌بندی و فراوری گیاهان دارویی برشمرد و گفت: کشت این گیاهان رویکردی مناسب برای تحقق اقتصاد مقاومتی است و می تواند به عنوان یکی از محورهای اصلی این راهبرد اقتصادی پیگیری شود.
وی اضافه کرد: نبود فناوری های روز و برداشت سنتی از دیگر چالش های این بخش است که منجر به افت کیفیت محصول می شود و علاوه بر آن خام فروشی این محصولات نیز باعث وارد شدن آسیب فراوان به صنعت گیاهان دارویی و اقتصاد شهرستان شده است.
باقری اظهار کرد: متاسفانه بخش اعظمی از این تولیدات بدون فراوری به خارج از کشور صادر می شوند در حالیکه با ایجاد کارخانجات فراوری گیاهان دارویی می توان به ایجاد اشتغال در منطقه نیز کمک کرد.
مدیر جهاد کشاورزی نهاوند به اقدامات صورت گرفته برای توسعه کشت گیاهان دارویی اشاره و اضافه کرد: جهاد کشاورزی شهرستان نهاوند در سال های گذشته ضمن آموزش و ترویج کاشت انواع گیاهان دارویی، تعدادی از سرمایه گذاران علاقمند را جهت دریافت مجوزهای لازم و احداث کارگاه های بسته بندی و فرآوری به مسئولان ذیربط معرفی کرد که امیدواریم با راه اندازی این کارگاه ها کمک بزرگی به توسعه این صنعت و افزایش بهره وری در بخش کشاورزی داشته باشیم.
به گزارش ایرنا، شهرستان نهاوند به دلیل بارش های سالانه مطلوب و موقعیت جغرافیایی مناسب، یکی از مهمترین شهرهای استان همدان در زمینه کشاورزی است؛ به گونه ای که در بسیاری از محصولات این حوزه، رتبه اول استانی را به خود اختصاص داده است.
در حال حاضر در این شهرستان از 70 هزار هکتار زمین قابل کشت، حدود 50 هزار هکتار زیر کشت انواع محصولات کشاورزی و باغی است و از مهمترین تولیدات بخش کشاورزی شهرستان نهاوند می توان به گندم، جو، ذرت، نخود، لوبیا، گشنیز، آفتابگردان، کلزا، چغندر قند، سیب، هلو و شلیل، گردو، خیار، انواع آلو و گیلاس اشاره کرد.
این شهرستان با دارا بودن جمعیتی بالغ بر 190 هزار نفر در 105 کیلومتری جنوب استان همدان واقع شده است.
