خوزستان استانی با تمدن 4000 ساله است که علاوه بر تاریخ کهن خود اثربخشی بسیاری در عصرهای گوناگون داشته است. در روزگار ساسانیان خوزستان یکی از قطب‌های مهم تجاری و اقتصادی منطقه به شمار می‌آمد. و امروز نیز خوزستان یکی از شاه‌راه‌های ارتباطی با کشورهای همسایه است، همچنین بیش از ده‌ها اثر تاریخی ثبت شده در فهرست ملی وظیفه مسئولین استانی را در حفظ و نگهداری آنها سنگین‌تر می‌کند. اگرچه با سر زدن به اکثر آثار تاریخی استان مرمت و مراقبت خاصی از آنها را مشاهده نمی‌کنیم.
بنابر آمار منتشر شده از سوی اداره کل میراث فرهنگی استان خوزستان از ابتدای سال 97 تا پایان مهرماه، 83 نفر با جرم‌های مختلف توسط یگان حفاظت اداره کل میراث فرهنگی استان دستگیر شدند که این آمار در مقایسه با سال گذشته 33 درصد افزایش یافت که 47 نفر از افراد دستگیر شده بومی و مابقی غیربومی استان خوزستان بودند و برای 79 نفر از دستگیرشده‌ها پرورنده قضایی تشکیل شد.
اگرچه حفظ و نگهداری آثار تاریخی و ملی بر عهده نهادی خاص گذاشته شد ولی چیزی از وظیفه مردم در خصوص تاریخ و گذشته خود کم نمی‌کند. افزایش تعداد افراد دستگیر شده در حیطه تخصصی میراث فرهنگی زنگ خطری است برای همه ما که چرا عده‌ای برای سودجویی ثروت ملی و پیشینه خود را غارت می‌کنند؟
حفاری غیرمجاز بیشترین مورد مشاهده شده است
سرهنگ حسین بهداروند درخصوص کشفیات 7 ماه گذشته به خبرنگار فارس گفت: بیشترین موارد مشاهده شده در ماه‌های گذشته حفاری‌های غیرمجاز بود که منجر به کشف اشیاء تاریخی به ویژه در شهرهای شمال خوزستان مانند لالی، اندیکا، مسجدسلیمان و ایذه شد.
فرمانده یگان حفاظت اداره کل میراث فرهنگی خوزستان گفت: یکی از آخرین موارد کشف شده 43 سکه تاریخی الیمایی در استان بود. این سکه‌ها در نزدیکی بهبهان در حال معامله بودند که توسط نیروی انتظامی منطقه عملیات شناسایی انجام شد و معامله‌گران دستگیر شدند، در این عملیات سکه‌ها توسط میراث فرهنگی استان ضبط و ثبت شد.
کشف 4396 شئ تاریخی در 7 ماه
حفاری غیرمجاز در طول تاریخ نه تنها در ایران بلکه در نقاط مختلف دنیا یکی از مشکلات مسئولین در حفظ و نگهداری از آثار تاریخی و باستانی بود و شاید امروز به دلیل استفاده از تکنولوژی و امکانات بیشتر توسط متخلفان کار مقابله با آنها را مشکل‌تر کرده باشد. اگرچه این مسئله دلیلی برای عدم توانایی مسئولین در کشف جرم و برخورد موثر با مجرمان نمی‌شود و دولت‌ها موظف به تجهیز یگان‌های حفاظتی و نظارتی میراث فرهنگی هستند.
استان خوزستان نیز به واسطه قدمت تاریخی خود از این قائده مستثنی نیست و این روزها شنیدن خبر کشف و یا انهدام یک باند حفاری برای مردم ناآشنا نیست. در 7 ماه نخست سال 97 در مجموع عملیات‌های یگان حفاظت اداره کل میراث فرهنگی خوزستان ، 12 مورد انهدام باند وجود داشت همچنین در این عملیات‌ها 34 مورد حفاری غیرمجاز مشاهده شد که نسبت به آمار 19 مورد سال گذشته افزایش داشت که نشان از تلاش بیشتر مجرمین در حوزه حفاری‌های غیرقانونی در استان دارد.
حفاری‌های غیرقانونی که در اکثر نقاط استان شاهد آن هستیم به هدف پیدا کردن گنجینه‌های تاریخی استان و فروش به قاچاقچیانی است که فقط به فکر سود خود هستند و تاریخ یک ملت را با پول معامله می‌کنند. اشیاء تاریخی کشف شده در استان خوزستان در مدت ۷ ماه اول امسال 4396 مورد بود که نسبت به مدت مشابه سال گذشته شاهد افزایش چشم‌گیر 97 درصدی آن هستیم. از آثار تاریخی کشف شده پس از بررسی‌های انجام شده توسط متخصصین کاشف به عمل آمد 261 مورد اصل بودند، 4097 مورد بدل بودند و 38 مورد از اشیاء هنوز کارشناسی نشدند. اگرچه افزایش اشیاء کشف شده بیانگر قدرت مقابله با باندهای حفاری و قاچاق را نشان می‌دهد اما خلاء قانونی و اجرایی در جلوگیری از این اقدامات را به مسئولینی که در این چند سال نسبت به آمارها بی‌توجه بودند هشدار می‌دهد.
فلزیاب از قدیم در بین حفاران غیرمجاز طرفدار داشته است و حالا از جمله کشفیات یگان حفاظت میراث فرهنگی استان است، تپه های شمال خوزستان و حتی شهرهایی مانند بهبهان و باغملک را قاچاقچیان وجب به وجب با فلزیاب بررسی می‌کنند به این امید آنکه به مراد دلشان برسند.
بر طبق آمار اداره کل میراث فرهنگی استان خوزستان در 7 ماه نخست امسال 20 فلزیاب کشف شد که از این تعداد 4 مورد در حفاری ها استفاده شده بود و 16 مورد افرادی متهم به نگهداری فلزیاب شدند. آمار کشف فلزیاب امسال نسبت به آمار کشف 8 فلزیاب در سال گذشته، افزایش داشت که به نظر می‌رسد در سال‌های اخیر دستگاه فلزیاب پای ثابت کشفیات یگان حفاظت اداره کل میراث فرهنگی است. وسیله ای که نگهداری و استفاده از آن برطبق قانون جرم است ولی به راحتی در فضای مجازی و سایت‌های اینترنتی خرید و فروش می‌شود.
همکاری با سایر نهادها
بسیاری از موارد تخلف در حیطه کاری میراث فرهنگی و حفاری ها از مشاهده و شناسایی و دستگیری امری پیچیده است که به تنهایی از عهده یک نهاد برنمی‌آید. در بسیاری موارد گزارش‌های مردمی حافظ آثار تاریخی استان است و دستگیری باندهای متجاوز جز با همکاری یگان حفاظت میراث فرهنگی و نیروهای انتظامی و بسیج امکان‌پذیر نیست.
در عملیات‌های مختلف که در مدت 7 ماه اول سال جاری از سوی اداره کل میراث فرهنگی صورت گرفت، 3383 مورد همکاری با نیروی انتظامی بود. همچنین 7096 مورد هماهنگی با معتمدین محلی و 2636 مورد هماهنگی با بسیج در راستای انهدام باندها و کشف اشیای تاریخی صورت گرفت. اخبار مردمی که منجر به کشف جرم شد امسال 24 مورد بود که نسبت به سال گذشته 95 درصد افزایش داشت.
اگرچه در این ۷ ماه نسبت به مدت مشابه سال گذشته شاهد افزایش کشف جرم بودیم ولی شاید نواقص قانونی در این حوزه، زمینه ارتکاب جرم دوباره را برای مجرمین قبلی فراهم می‌کند. در این بخش نقش قوه قضائیه در برخورد با متخلفین و مجلس در تدوین قوانین سخت‌گیرانه‌تر اهمیت زیادی پیدا می‌کند. افرادی که یک بار راه را رفته و کسب تجربه کردند بار دیگر با تجهیزات بیشتر اقدام می‌کنند. شاید بتوان این موضوع را به دلیل کار فرهنگی کم بر عهده نهادهای فرهنگی و آموزش‌وپرورش گذاشت ولی جایی این میان ردپای همه ما وجود دارد.
منبع: فارس
