به گزارش تابناک آذربایجان غربی ، منطقه آزاد ماکو به عنوان جوانترین و بزرگترین منطقه آزاد ایران با مساحت 500 هزار هکتار در شمال آذربایجانغربی طی چند سال گذشته به مقصد جدیدی برای گردشگران داخل و خارج ازکشور تبدیل شدهاست. این منطقه که شامل سه شهرستان ماکو، شوط و پلدشت با مرکزیت ماکو است، از شمال به جمهوری خودمختار نخجوان و از غرب به کشور ترکیه متصل بوده و به علت دارا بودن جاذبههای منحصربفرد گردشگری و تاریخی مورد اقبال گردشگران داخلی و خارجی قرار گرفته است.
ماکو دارای موقعیت جغرافیایی و نظامی مهمی بوده، چراکه در سرحد سه کشور ایران، ترکیه و جمهوری آذربایجان قرار گرفته است. این شهر از طرف شمال به رود ارس، از طرف مغرب به کدوک کلامه سرحد ترکیه، از طرف مشرق به پل خدا آفرین ارس و از طرف جنوب به خاک ترکیه و خوی محدود میشود. این شهرستان کوهستانی بوده و کوههای متعددی در آن قرار دارند.
اس جی ویلسون کشیش آمریکایی پس از گذر از شهر ماکو درباره آن چنین نوشته است: «همچنان که به ماکو نزدیک شدیم جاده مارپیچ از میان دره باریکی گذشت که از میان آن رودی به همین نام در جریان بود و پی در پی به شکل آبشارهای غران کوچکی فرو میریخت، در یکی از این خمیدگیهای کوهستان ناگاه منظره شهر ماکو به صورت دلپذیر و شگفتآوری در برابر دیدگانم پدیدار شد. کوهستانهای برهنه پر صخره، ناگهان در دو سو سر به آسمان کشیده و دست کم به ارتفاع هزار پا گردن برافراشته بودند. کوهی که در سمت راست قرار دارد، هر قدر بالا میرود برآمدگی پیدا میکند و همچون سایبانی بر فراز شهر گسترده میشود. در فرورفتگی صخرهها، قلعه ای ساختهاند که نمای جلویی آن بسیار هولناک است و اطرافش را دیواری احاطه کرده است. از کوهها تکههای بزرگی سنگ در اطراف کوچهها ریخته بود و طنینی که در طول کوهستان میپیچید با صدایی که از شهر بر میخاست درهم آمیخته بود و تودههای از ارتعاشات دهشتزا و شگفتآور ایجاد میکرد».
وصف زیباییهای طبیعی و بکر منطقه شاید در کلام نگنجد و همین بس که از گذشتههای دور مسیر جاده ابریشم، گذرگاه بازرگان و اتصال کشورهای شرق به غرب جهان بیدلیل از داخل منطقه آزاد ماکو نگذشته است. طبیعتی که گردشگران، بازرگانان و مسافران جهان را از قدیم پذیرا بوده و تاکنون نیز دست نخورده و بیآلایش، آرامشی خاص به مهمانان گذری خود میدهد.
وجود بیش از 300 اثر تاریخی ثبت شده، دهها اثر طبیعی و بازار مرزی، این شهر را به یکی از مقاصد اصلی گردشگری در شمالغرب کشور تبدیل کرده است.
با توجه به احداث فرودگاه ماکو و دایر بودن پروازهای آن و کارهای عمرانی سازمان منطقه آزاد ماکو از جمله چهار بانده کردن اتوبان آیتالله هاشمی رفسنجانی و امور زیربنایی برای تعریض جادهها، شاهد تسهیل در حمل و نقل جادهای در منطقه هستیم که این امر نیز در جذب گردشگران تأثیر بسیاری گذاشته است.
از جمله آثار برجسته تاریخی و جاذبههای گردشگری منطقه آزاد ماکو میتوان به چشمه ثریا، کویر بورالان، عمارت کلاه فرنگی، بنای شیر و خورشید، ساختمان شهربانی، پل پنچ چشمه یا بشگوز، دخمه سنگی فرهاد، پل قلعه جوق، کلیسای زور زور(کلیسای ننه مریم)، سواحل رود ارس، قرهکلیسا، کاخ باغچه جوق، آبگرم باشکندی، منشورهای بازالتی، کوه قیه، دخمه سنگی شهر اورارتو، تپهٔ خلیلآباد مربوط به دوره اورارتوها، گنبد مقبره تاریخی کندال، تپه تاریخی و غار چهل پله روستای خضرلو قره کورپو (پل سیاه) اشاره کرد که در ادامه به معرفی برخی از آنها میپردازیم.
قره کلیسا معروف به قدیمیترین کلیسای جهان
کلیسای طاطاووس یا قره کلیسا نیز در نزدیکترین مکان به منطقه آزاد ماکو قرار دارد و گردشگران داخلی و خارجی بیشماری برای دیدن اولین و قدیمیترین کلیسای جهان وارد ماکو میشوند.
قره کلیسا اولین کلیسای جهان است و بر روی مقبره طادی مقدس و بیش از سه هزار و پانصد نفر از پیروان دین مسیحیت در زمان اشکانیان در چالدران ساخته شد. در تاریخ ۱۷ تیرماه ۱۳۸۷ خورشیدی، مجموعه قره کلیسا، شامل سه کلیسای اصلی با نامهای قره کلیسا، سنت استپانوس و زور زور به عنوان نهمین اثر تاریخی ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.
از جزییات معماری این کلیسا، که به دست گریگور روشنگر ساخته شده بود، اطلاعاتی موجود نیست. در طول دوران مختلف به علت جنگهای بسیاری که در منطقه درگرفت، کلیسا دچار آسیبهای زیادی شده که اصلیترین آنها پس از حمله چنگیز مغول در سال ۱۲۳۰ میلادی بود که موجب شد بیشتر قسمتهای کلیسا تخریب شود، اما بعدها در زمان فرمانروایی هلاکو خان، کلیسا توسط خواجه نصیرالدین توسی مجددا ساخته شد.
در قرن ۱۴ میلادی زلزلهای ویرانگر موجب از بین رفتن ساختمان قره کلیسا شده و بنای موجود توسط اسقف زاکاریا و دو تن از برادران او به نام های پطروس و سرکیس طی ۱۰ سال مرمت و بازسازی شد و در سال ۱۴۰۱ میلادی بار دیگر درهای کلیسا به روی زائران گشوده شد. همچنین کلیسا در سال ۱۶۹۱ میلادی با سنگهای سیاه و در سال ۱۸۱۰ میلادی به دستور سیمون بزنونی اسقف ماکو با سنگهای سفید بازسازی شده است.
کاخ باغچهجوق
در فاصله ۶ کیلومتری شهر ماکو و حدود دو کیلومتری از سمت غرب جاده اصلی ماکو- بازرگان، روستایی به نام باغچهجوق واقع شده که غرب و جنوب آن به دامنه کوه با صفای «چرکین» و چشمهای به نام «کلیسه» منتهی میشود. در بخش جنوب شرق آبادی مذکور، ساختمان مجلل و تاریخی قصر باغچهجوق دیده میشود که مربوط به اواخر دوره قاجاریه و بانی آن تیمور تیموری معروف به اقبالالسلطنه ماکویی یکی از حکام مقتدر وقت و از سرداران مظفرالدین شاه بوده است.
ساختمان ۲۵۰۰ متری کاخ باغچهجوق در میان باغی به مساحت ۱۱ هکتار ساخته شده و از شاهکارهای به جا مانده از اواخر دوران قاجار است. به دلیل ویژگیهای ممتاز هنری و معماری، در سال ۱۳۵۳، این اثر توسط دولت از وراث سردار خریداری و بعد از انجام تعمیرات ضروری از سال ۱۳۶۴ برای بازدید عمومی آماده شد.
باغ محوطه کاخ سردار ماکو یکی از باغهای بینظیر دوران خود است چراکه درختان میوه زیادی از جمله زردآلو، به، گیلاس، آلو، فندق، گلابی، بادام و سیب دارد که درختان زردآلو بخش اعظم درختان آن را تشکیل میدهند. اقاقیا، تبریزی و بوتههای برگ رز نیز گیاهانی هستند که به صورت پراکنده در آن به چشم میخورند. فضای حیاط کاخ در قدیم گلکاری چشمگیری داشته که امروزه اثر زیادی از آن باقی نمانده است. کاربرد درختان میوه و اشجار زینتی و حوض زیبا فضایی رویایی را ایجاد کرده و نشان از لوکس بودن بنا دارند.
چشم ثریا (هزار چشمه)
این منطقه در روستای بورالان با طبیعت سرسبز و چشمههای جوشان که در منطقه به بهشت روی زمین اشتهار دارد، در دامنه کوه افسانهای آرارات با انواع حیوانان وحیات وحش خود دل هر رهگذری را میرباید.
چشمه ثریا در شمال شهرستان ماکو یکی از چشمه های پرآب کشورمان است که قابل قایقرانی بوده و بین چهار مرز ایران، ترکیه، نخجوان و ارمنستان واقع شده است.
این چشمه پرآب از سرشاخه رودخانه ارس تغزیه میکند که تالابهای متعدد این چشمه در فصول مختلف سال پذیرای پرندگان است و مجاورت با کوههای پوشیده از برف آرارات در خاک ترکیه و حضور عشایر و روستاهای متعدد با فرهنگها و آداب و رسومهای مختلف و بالاخره همسایگی با سه کشور، یکی از قطبهای گردشگری ایران و طبیعتگردی را به وجود آورده است.
چشمه ثریا با وسعت بینظیرش میزبان انواع اردکها، غازهای وحشی، از قبیل اردک سرسبز، سونا، آنگوت، کشیم کوچک، کشیم بزرگ و مهمترین آنها که گستره تولید مثل و وجود آنها در این چشمه بیستر احساس میشود، شامل حواصیل شب، حواصیل ارغوانی و حواصیل سفید است.
تبلور داستان فرهاد و شیرین در دخمه سنگی
دخمه سنگی فرهاد که بام فرهاد نیز نامیده میشود، در هفت کیلومتری غرب شهر ماکو در نزدیکی روستای سنگر واقع شده است و از آثار مربوط به اقوام اورارتو در قرن هشتم پیش از میلاد بوده است.
این دخمه، دو اتاق تو در تو است که در دل کوه و درون صخرهای بزرگ تراشیده شده است و با راه پلهای سنگی به کوه متصل میشود. دیواره های سنگی دخمه فرهاد به نحو اعجاب انگیزی صاف و صیقلی است، به نحوی که تراشیدن چنین دیوارهای صافی در دل صخرههای سخت کوه حتی در زمان حال هم مشکل به نظر میرسد.
داخل دخمه کاملا تاریک است و هیچ منبع نوری وجود ندارد و لازم است منبع نوری مناسبی برای دیدن داخل به همراه داشته باشید. در ورودی آن تقریبا یک و نیم متر در دو متر و اتاقها یکی بزرگ و دیگری کوچکتر است که با دری به هم متصل هستند. بر روی دیوارهها طاقچههایی تراشیده شده و برای روشنایی گویا از مشعل استفاده میشده است.
منشورهای بازالتی
ستونهای منشوری بازالتی ماکو یکی از نمونههای کمنظیر جهان است که حاصل انجماد گدازههای آتشفشانی در دوره سوم زمین شناسی است.
انقباض ناشی از انجماد گدازه و نیروی کششی در سه جهت موازی با سطح گدازه و با فاصله زاویهای 120 درجه از یکدیگر اثر میکنند، در نتیجه تاثیر این نیروها توده آذرین در جهت قائم به ستونهای ششگوش مستقیم تبدیل می شود.
قیه، بزرگترین کلاهک سنگی خمیده دنیا
بزرگترین کلاهک سنگی خمیده دنیا معروف به «قیه» یا «قه یه» در ماکو قرار دارد که همچون صدف بزرگی شهر ماکو را در بر گرفته و از بالای آن شهر به خوبی نمایان است.
دیواره سنگی قیه به طول تقریبی بیش از 6 کیلومتر در شمال شهر ماکو قرار دارد و ارتفاع این دیواره سنگی بین 150 تا 600 متر است. قیه با شیب منفی 40 درجه یکی از شاهکارهای طبیعت محسوب میشود و زیر این کلاهک سنگی قلعهای قرار دارد که تاریخ ساخت آن مشخص نیست اما با توجه به کتیبههای موجود در آن چند هزار سال قدمت دارد و در سال 1052 هجری قمری به دستور شاه عباس دوم تخریب شده است.
نصب نورافکنهای متعدد در پایین این کلاهک نیز موجب شده است تا شبها قیه جلوه خاصی داشته باشد و ابهت خود را برای هر بینندهای نشان دهد.
به گزارش فارس، هتلها، مهمانپذیرها و واحدهای اقامتی بومگردی منطقه آزاد ماکو با تمام توان و ظرفیت آماده استقبال از مهمانان نوروزی شدهاند و مسؤولان این منطقه با برگزاری دورههای ویژه چگونگی استقبال از گردشگران برای آحاد مختلف مردمی و اصناف به دنبال توسعه اقتصادی منطقه بر مبنای گردشگری هستند.