کافی‌ست چند ساعتی دل به جنگل بزنید تا خستگی ساعت‌ها ترافیک و روزهای کاری فراموش شود البته برای دیدن درختان جنگل های هیرکانی باید مدام سرتان را بالا و به سمت آسمان بگیرید.
جنگلهای هیرکانی سال‌هاست در آب و هوای معتدل جنوب خزر دوام آورده و پناهگاه حیوانات زیادی بوده است. ۲۹۶ گونه پرنده در گوشه و کنار درختان آن مثل عقاب، جغد، اردک خاکستری، شاهین، کرکس، قرقی، دارکوب، سار و اردک نوک پهن که پاییزها به این جا می‌آید، زندگی می کنند.
قدمت این جنگل‌ها، کم‌نظیر بودن بافت گیاهی و نوع درختان آن باعث شد تا درخواست ثبت جهانی آن در یونسکو مطرح شود، در ابتدا جمهوری آذربایجان این درخواست را اعلام کرد اما از آن جا که بیشتر بخش جنگل‌ها در ایران قرار گرفته، ایران پیشنهاد درخواست مشترک با آذربایجان را داد و این درخواست در یونسکو مطرح و به ثبت رسید.
با به ثبت رسیدن عرصه های جنگل های هیرکانی که بیش از ۵۰ درصد آن در مازندران است، دوستداران محیط زیست امیدوارند از آن ها حفاظت بیشتری شود و برای ساخت اتوبان یا انتقال آب درختان تنومند و کهنسال را قطع نکنند.
اهمیت و ضرورت حفظ عرصه جنگلهای هیرکانی شمال کشور
سید احسان ساداتی عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور در گفت و گو با ایسنا مازندران، با بیان اینکه ثبت جنگل های هیرکانی باعث حفاظت بهتر و بیشتر از این عرصه ها می شود، اظهارکرد: همراه با حفاظت جهانی، ۱۹۱ کشور عضو کنوانسیون از ثبت جهانی این عرصه طبیعی حمایت می کنند.
وی با اشاره به اینکه ثبت جنگل های هیرکانی متشکل از ۱۲ سایت است، تصریح کرد: این سایت ها با حدود ۱۲۹ هزار هکتار مساحت در مازندران، گلستان و گیلان قرار دارد که 7 درصد جنگل های هیرکانی را تشکیل می دهد.
عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور خاطرنشان کرد: ۱۲ سایت کل جنگل های هیرکانی شمال کشور را پوشش می دهد که در گذشته جمهوری آذربایجان تلاش می کرد تا به نام خودش ثبت کند اما نهایتا این ثبت با نام ایران شد.
ساداتی با تاکید بر اینکه ثبت جنگل های هیرکانی دستاورد خوبی برای ایران بوده که باعث حفظ آن می شود، گفت: ۴۹ الی ۵۰ درصد عرصه طبیعی جنگل های هیرکانی با توجه به تحقیقات مرکز جنگل داری کشور در مازندران است.
وی با بیان اینکه با توجه به پیگیری های مستمر دانشگاه تربیت مدرس، مرکز تحقیقات جنگل داری، سازمان محیط زیست، میراث فرهنگی و گروه های زیست محیطی موفق به ثبت جنگل های هیرکانی شدیم، افزود: با وجود اینکه پرونده جنگل های هیرکانی برای ثبت طبیعی خیلی زودتر از پرونده کویر لوت بود اما بعد از آن به ثبت آثار طبیعی جهانی رسید.
عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور با اشاره به اینکه بعد از کویر لوت جنگل های هیرکانی دومین ثبت جهانی در اثر طبیعی ایران است، یاد آور شد: حدود ۲۳ اثر طبیعی در ایران ثبت جهانی شده که ثبت جنگل هیرکانی مورد ۲۴ است که در ۱۴ تیر ماه ۹۸ در جمهوری آذربایجان به ثبت رسید.
ساداتی با بیان اینکه ثبت اثر طبیعی جهانی باعث می شود حفاظت آن نیز در سطح بالاتری صورت گیرد، تصریح کرد: این حفاظت همراه به چندین مرحله نظارت و بررسی کارشناسان در دوره های مختلف است که قطعا اعتباراتی برای حفظ جنگل های هیرکانی در نظر گرفته می شود.
فعال کردن بخش گردشگری جنگل در مازندران
وی حضور گردشگر و توریسم خارجی را در عرصه جنگلی باعث فعال کردن بخش گردشگری دانست و افزود: اگر توریسم خارجی ببینند که اثری به ثبت جهانی رسیده با ورود به ایران اطلاعات لازم را کسب و از جنگل ها بازدید می کند که این بخش قضیه هم در بخش اشتغال زایی، گردشگری و اقتصادی می تواند در مازندران مثمر ثمر باشد.
عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور در ادامه بیان کرد: قدمت جنگل های اروپایی بین ۱۵ الی ۱۶ هزار سال است اما جنگل های هیرکانی باقیمانده دوره سوم زمین شناسی بالغ بر ۲۵ تا ۳۰ میلیون سال قبل است.
ساداتی با اشاره به اینکه حدود ۳ هزار گونه آوندی در جنگل های هیرکانی وجود دارد که نشان دهنده پتانسیل بالای این جنگل است، اظهار کرد: سازمان جنگل داری کشور باید در خصوص حفاظت عرصه ها با به کار گیری جنگلبان و نگهبانان بیشتر از جنگل ها به عنوان آثار طبیعی جهان نگهداری کند.
وی گفت: ثبت جهانی جنگل می تواند به نوعی به بحث تامین اعتبارات و توجه دستگاه های مرتبط که همگی باید در حفظ جنگل کوشا باشند، کمک کرده و به نوعی پاسخ گو باشند تا حال جنگل را بهتر از قبل کند.
جنگل های هیرکانی مجموعه ای از اکوسیستم های طبیعی شمال کشور
عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور خاطرنشان کرد: ما جنگل را به شکل یک مجموعه اکو سیستم میبینیم مانند منبع آب و حیات وحش که انتقال آب قطعا بخشی از جنگل به لحاظ مهیا کردن زیر ساخت ها از بین می برد.
ساداتی با بیان اینکه حفظ جنگل خود منبعی برای تامین آب است یعنی پوشش جنگلی باعث نفوذ آب می شود، گفت: طرح انتقال آب باید با ارزیابی بسیار دقیقی از سوی کارشناسان باشد.
وی بیان کرد: لوله گذاری یا گذاشتن پمپ در مسیر جنگلی برای انتقال آب به بدنه عرصه طبیعی آسیب رسانده و با توجه به ثبت جهانی هیرکانی به عنوان اثر طبیعی مستلزم کارشناسی های فنی مسیر انتقال است.
عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور معتقد است: اگر کنوانسیون جهانی می دانست که جنگل های ما در معرض آسیب های این چنینی مانند انتقال آب است شاید با ثبت عرصه جنگل های هیرکانی موافقت نمی کرد.
ساداتی با اشاره به اینکه از ۱۳۰ هکتار سایت ثبت شده و ۱۷۷ هزار هکتار بافر جمعا ۳۰۷ هزار هکتار مساحت عرصه طبیعی جنگل ثبت جهانی است، تصریح کرد: ثبت جنگل های هیرکانی شاید کمکی برای منتفی کردن بحث انتقال آب باشد و اینگونه از تمامی عرصه جنگلی محافظت شود.
عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور خاطرنشان کرد: ثبت جنگل های هیرکانی و زنده بودن آن در ایران به عنوان سرآمدی برای کشور است و در اروپا از آن به عنوان فسیل زنده یاد می شود.
ثبت جنگل های هیرکانی تعهدات الزام آوری را به دنبال دارد
محمد نجاتی عضو شورای عالی شبکه سازمان مردم نهاد مازندران در گفت و گو با ایسنا مازندران، با بیان اینکه ثبت جنگل های هیرکانی تعهدات الزام آوری را به دنبال دارد، گفت: این تعهدات به طور مستمر و با نظر کارشناسان بین المللی در همه نقاط باید با ساماندهی کامل اجرا شود.
وی با اشاره به اینکه انجام تعهدات کنوانسیون بین المللی ثبت آثار طبیعی منوط به اجرای استانداردهای جهانی در حفظ جنگل است، افزود: با توجه به تحریم های همه جانبه ایران امیدواریم تعهدات از سوی کنوانسیون بین المللی اجرا و به ارائه خدمات بینجامد.
عضو شورای عالی شبکه سازمان مردم نهاد مازندران تصریح کرد: اجرای تعهدات از مهمترین موضوع حفاظت و پایش جنگل ها است که امروزه در مدیریت عرصه جنگلداری در سازمان داریم.
نجاتی با تاکید بر اینکه دومین ثبت اثر طبیعی بعد از کویر لوت، جنگل های هیرکانی در ایران است، اظهار کرد: کویر لوت به لحاظ پولیتیکی با جنگل های هیرکانی قابل مقایسه نیست و عرصه جنگلی با تنوع بسیارو طبیعت شکننده نیازمند پایش و حفاظت بیشتری است.
عوامل انسانی مسبب نابودی جنگل
وی در ادامه بیان کرد: جنگل های هیرکانی زنده است و تجاوز و دخالت عوامل انسانی همانند ویلا سازی باعث نابودی آن می شود.
عضو شورای عالی شبکه سازمان مردم نهاد مازندران خاطرنشان کرد: قطع درختان جنگلی برای گسترش کشاورزی و انتقال آب موجودات زنده را از بین برده و این واقعیت تلخی است که امروز در سطح عرصه های جنگلی شمال کشور شاهد هستیم.
نجاتی با اشاره به اینکه با پایه گذاری مدیریت ها در چار چوب سازمان جنگل داری کشور باعث فرهنگ سازی و اطلاع رسانی در زمینه حفظ اثر طبیعی خواهد شد، افزود: ارائه برنامه های زیست محیطی، آموزش از مدارس و اطلاع رسانی رسانه های داخلی می تواند پلی برای آشنایی بیشتر مردم با حفظ جنگل باشد.
حفظ عرصه های جنگلی درد مشترک همه در مازندران
وی با بیان اینکه حفاظت از جنگل به تنهایی کار دولت، نهاد های ذی ربط، سازمان های مردم نهاد و مردم نیست، یادآور شد: حفظ عرصه های جنگلی در مازندران درد مشترک همه ما بوده و با به کار گیری افراد دلسوز، دانا و دارای تخصص در حوزه علوم جنگلی می تواند راهگشا و درمان این درد باشد.
عضو شورای عالی شبکه سازمان مردم نهاد مازندران با تاکید بر اینکه هر نوع دخالتی اعم از انتقال آب و ایجاد زیر ساخت های آن در جنگل که همراه با دخالت انسانی است طبیعت را شکننده تر می کند، گفت: متاسفانه مدیریت محیط زیستی دست کسانی نیست که به اندازه کارشناسان علوم جنگل دلسوخته کار باشند.
نجاتی با اشاره به اینکه طبیعت را باید به خودش بازگرداند، خاطرنشان کرد: سازمان محیط زیست با مدیریت درست در راستای حفظ این ثبت طبیعی جهانی تلاش کند تا در جوامع جهانی جایگاه شایسته ای داشته باشیم.
ایسنا