بهار بهترین و معتدل ترین فصل در میان فصول چهارگانه است. هوا در بهار به تدریج گرم می شود و سرما و تری زمستان به تحلیل می رود. مزاج بهار گرم و تر است و گرما و رطوبت برای روشن نگاه داشتن چراغ حیات و سلامتی لازم و ملزوم یکدیگرند.
کد خبر: ۸۳۴۵۷۴
تاریخ انتشار: ۰۹ فروردين ۱۳۹۹ - ۲۲:۲۴ 28 March 2020

بهار بهترین و معتدل ترین فصل در میان فصول چهارگانه است. هوا در بهار به تدریج گرم می شود و سرما و تری زمستان به تحلیل می رود. مزاج بهار گرم و تر است و گرما و رطوبت برای روشن نگاه داشتن چراغ حیات و سلامتی لازم و ملزوم یکدیگرند.

دفع مواد نامناسب:
در فصل زمستان به علت سرمای حاکم، مواد زاید در بدن منجمد شده و باقی می مانند. در بهار که هوا کم کم گرم می شود، این مواد زاید به تدریج ذوب شده و به حرکت در می آیند.به همین خاطر بیماری های قدیمی دوباره قد علم می کنند. اگر عضوی از بدن ضعیف باشد، مواد زاید به آن حمله کرده و در آن تجمع پیدا می کنند.گاهی نیز مواد اضافی به سمت پوست هجوم می آورند تا بلکه از آنجا راهی برای خروج بیابند و به همین دلیل بروز دمل ها و جوشهای پوستی در این فصل شدت می یابد. بنابراین اطبای طب سنتی توصیه می کنند که قبل از اینکه این مواد اضافی برای بدن مشکلی ایجاد کنند، بهتر است که راه خروج آنها از بدن باز شود. راه های متعددی برای خروج مواد اضافی و پاکسازی بدن وجود دارد. یکی از مهم ترین این راه ها، دفع آنها از طریق مدفوع است.بنابراین در کسی که لینت طبع نداشته و دفع مدفوع او به خوبی صورت نمی گیرد و به بیان ساده تر دچار یبوست می باشد، مواد اضافی راه مناسبی برای دفع ندارند و در نتیجه در بدن تجمع می یابند. بنابراین برطرف کردن یبوست و مصرف مواد غذایی ملین مانند آلو، تمرهندی، هویج، مویز و انجیر مناسب است. استفاده از داروهای مسهل مانند فلوس نیز تحت نظر پزشک طب سنتی به پاکسازی بدن از مواد زاید کمک می کند. فصد و حجامت نیز که نوعی خونگیری است برای بعضی از افراد جهت پاکسازی بدن از اخلاط و مواد اضافی در فصل بهار توصیه می شود ولی این کار حتما باید با تشخیص پزشک طب سنتی و توسط او انجام گیرد.
دستورات غذایی در فصل بهار:


پرهیزات غذایی:
در بهار باید از مصرف زیاد موارد زیر پرهیز کرد:
1. گوشت : مصرف زیاد گوشت باعث افزایش گرمی و تری در بدن می شود و چون مزاج فصل بهار هم گرم و تر است، مصرف بیش از حد گوشت باعث ایجاد بیماری در بدن خواهد شد.
2. غذاهای شور و غلیظ: بهتر آن است كه در فصل بهار از خوردن غذاهاى شور و غليظ مانند كله پاچه، گوشت گاو، خامه و ماست ترش پرهيز كرد.
3. غذاهای کنسروی، مانده و پرخوری نیز بسیار مضر است.


توصیه های غذایی:
حکمای طب سنتی عقیده دارند که در فصل بهار باید به «تلطیف غذا» پرداخت. کلمه تلطیف غذا ممکن است در ذهن این معنی را ایجاد کند که باید غذایی خورده شود که از آن خون رقیق تولید شود. یا ممکن است کسی با شنیدن این کلمه فکر کند که باید غذای کمتری در این فصل مصرف کند. در حالی که مقصود از تلطیف غذا هیچ کدام از دو معنی فوق نیست. زیرا غذاهایی که خون رقیق در بدن تولید می کنند، اغلب طبیعت گرم دارند و مصرف غذاهای با طبیعت گرم در این فصل مناسب نیست بلکه باید غذاهای غلیظ و با طبیعت سرد مصرف شود، تا هیجان و رقت اخلاط و مواد را تعدیل کند. به علاوه گرسنگی باعث تحریک بیشتر اخلاط می شود. پس کم کردن مقدار غذا نیز در بهار صحیح نیست. اما منظور اطبای سنتی از تلطیف غذا این است که غذایی خورده شود که هر چند از لحاظ مقدار زیاد است اما غذاییت کمی دارد؛ مثل میوه ها و سبزیجات. در واقع باید با مصرف مقدار زیاد غذا با ارزش غذایی (کالری) کم، دستگاه گوارش را فریب داد و سرگرم کرد تا خیال کند که غذای زیادی مصرف شده ولی در واقع مواد زیادی وارد عروق نشود و به هیجان اخلاط و مواد نیفزاید. بدین ترتیب باید به طبیعت فرصت داد که مواد اضافه را آماده کرده و از بدن دفع کند. مصرف خوراكيهاى لطيف مثل گوشت پرندگان و تخم مرغ آبپز عسلی و نوشيدن شربت رضوی و شربتهای خنک مثل شربت غوره، انار و سکنجبین در این فصل توصیه می شود.
ورزش در بهار:
در بهار ورزش معتدل توصیه می شود ولی ورزش شدید چون باعث گرمی بسیار و روان شدن و تحریک اخلاط و تحلیل زیاد است توصیه نمی شود و ورزش کم هم که اصلا تحلیل مواد زاید ندهد پسندیده نیست پس بهتر است که ورزش در بهار، آرام و طولانی مدت باشد تا تحلیل بیشتر از گرمی ایجاد کند.
حمام در بهار:
در اواخر بهار گرما بر خنکى هوا چيره مى‏شود و احتياج بدن نيز به عمل تعريق بیشتر مى‏گردد، لذا حمام روزانه توصیه می شود ولى اين احتياج بايد كم كم و با ملایمت تأمين شود. همچنین حمام رفتن با شکم خالی و گرسنگی شدید و نیز بلافاصله بعد از غذا و پری معده مضر می باشد.
کنترل وضعیت روحی در بهار:
در ماه های ابتدایی بهار به علت اینکه خون در هیجان است و به سمت بالا و مغز بیشتر حرکت می کند، ممکن است فرد دچار غلیان احساسات و یا خشم و عصبانیت بشود. اما در فصل بهار باید از خشم شدید و شادی ناگهانی و بسیار پرهیز کرد. زیرا اینها هر دو مهیج اخلاط هستند و چون خاصیت خود فصل نیز هیجان و حرکت اخلاط است، عوامل تشدید کننده این موضوع ممکن است باعث آسیب رساندن به فرد شوند. به همین خاطر باید مغز و اعصاب آن را تقویت نمود. یکی از بهترین راه های تقویت آنها، استشمام بوهای خوش مانند گلاب و شاهسفرم در این فصل است.
توصیه های مخصوص نوروز:
نوروز جشن آغاز سال و اول بهار و یکی از کهن ترین جشنهای به جا مانده از دوران باستان است. این جشن و تعطیلات آن چنان در میان مردم محبوب است که معمولا از یکی دو ماه قبل برای بهتر و مفرح تر برگزار کردن آن برنامه ریزی می شود. در این میان حفظ سلامتی در ایام نوروز و آغاز توام با شادی و نشاط فعالیتهای کاری سال جدید پس از اتمام تعطیلات از اهمیت ویژه ای برخوردار است. چرا که اگر حتی یکی از اعضای خانواده در این روزها به دلیل رعایت نکردن اصول حفظ سلامتی، بیمار شود، سرور و شادی این ایام به کام تمام خانواده تلخ خواهد شد. اما چه کنیم که در نوروز سلامت بمانیم؟
الف) توصیه های غذایی نوروز :
1. صبحانه یکی از مهم ترین وعده های غذایی است که نقش ویژه ای در حفظ سلامت افراد دارد. افراد شاغل ممکن است در طول روزهای کاری به علت کمبود وقت و... صبحانه مناسبی مصرف نکنند اما تعطیلات نوروز زمان مناسبی است که می توان از فواید مصرف این وعده غذایی مهم بهره برد. توصیه می شود که در وعده صبحانه از عسل طبیعی یا مرباها مانند مربای به، بالنگ و سیب بدون شیرابه آن به همراه نان برشته، زرده تخم مرغ آبپز عسلی، مویز و بادام استفاده شود که هم مقوی بوده و هم هضم راحتی دارند و نیز معده و بدن را تقویت می نمایند.
2. در ایام نوروز افراد ناگزیرند که برای دید و بازدید در طول یک روز به خانه های متعددی مراجعه کنند. بنابراین لازم است که از پرخوری و روی هم خوری غذاها، آجیل، شیرینی و تنقلات، چای و میوه خوددرای نمایند. مصرف بی رویه شیرینیجات و تنقلات به خصوص در کودکان در مدت دوهفته تعطیلات نوروز می تواند باعث بروز مشکلات جدی و بیماریهای گوارشی در آنها شود.
3. پس از مصرف شیرینی و شکلات حتما به مسواک زدن دندانها توجه شود تا سلامت دهان و دندان در این ایام به مخاطره نیفتد.
4. شیرینی های نوروزی معمولا چند ساعت یا حتی چند روز روی میز باقی می مانند. بنابراین شیرینی های تر برای پذیرایی در نوروز مناسب نیستند و روی شیرینی های خشک و تنقلات نیز باید با پوشش مناسب پوشانده شود تا گرد و خاک، آنها را آلوده نسازد.
5. استفاده از آجیل مانند بادام و پسته و فندق به حد اعتدال در نوروز مناسب است. اما توجه کنید که حتی الامکان آجیل را خام و تازه و با پوست تهیه کنید و در موقع مصرف به میزان مورد نیاز آنها را از پوست خارج کنید. زیرا آجیل مغز شده که به مدت طولانی مانده باشد، خواص غذایی خود را از دست می دهد. به علاوه ممکن است قارچ و کپک در آجیل مانده رشد کند و مصرف آن باعث ایجاد بیماری شود. در ضمن بهتر است در یک وعده از یک نوع آجیل مثلا فقط پسته یا فقط بادام و... به مقدار متناسب استفاده شود و از مصرف مخلوط آجیل پرهیز شود تا هضم مناسبی در بدن ایجاد گردد.
6. توصیه به افراد دیابتی:
- بیماران دیابتی در روزهای تعطیل و عید نوروز روند درمانی خود را به تعویق نیاندازند چرا که در صورت عدم رعایت این موضوع، ممکن است دچار مشکلات جدی شوند. برنامه غذایی بیماران دیابتی در طول نوروز باید طبق برنامه درمانی قبلی آنها باشد و به بهانه مهمانی و دید و بازدید و سفر و... تغییری در آن داده نشود.
- این بیماران بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به یبوست هستند و بروز یبوست باعث از کنترل خارج شدن قند خون آنها می شود. بنابراین این افراد باید قبل از شروع تعطیلات توصیه های غذایی مناسب بیماری خود را جهت برطرف نمودن یبوست از پزشک خود دریافت کرده و در ایام نوروز و به ویژه در حین سفر، آن را به کار بندند.
ب) توصیه های مربوط به استراحت و فعالیت در نوروز:
1. مراقب باشید که دیدو بازدیدهای نوروزی، برنامه های تلویزیونی، سفر و... باعث بهم خوردن نظم خواب و استراحت شما نشود. چرا که اختلال در خواب سلامتی بدن را به مخاطره می اندازد. این مساله بخصوص در کودکان حائز اهمیت است. اگر این توصیه رعایت نشود، تعطیلات نوروزی به جای ایجاد آرامش و نشاط، باعث خستگی و کسالت شما گشته و پس از پایان تعطیلات برای تنظیم دوباره زمان خواب جهت رفتن به مدرسه یا محل کار دچار مشکل شده و بازده عملکردی مناسبی نخواهید داشت.
2. تعطیلات نسبتا طولانی مدت نوروزی نباید شما را از ورزش و فعالیت روزانه بازدارد. زیرا معمولا در این ایام خوردن غذا و تنقلات بیش از حد معمول انجام می شود و شما از فعالیتهای روزمره محل کار خود نیز محروم هستید و در صورت نداشتن تحرک فیزیکی به مقدار کافی دچار چاقی و سایر مشکلات خواهید شد.
ج) توصیه های مربوط به سفرهای نوروزی:
1. اگر در نوروز قصد سفر دارید باید قبل از آن خود را به هر چیزی که در سفر پیش خواهد آمد مانند بی خوابی، گرسنگی، تشنگی، سرما و گرما و... عادت دهید مثلاً اگر مقصد سفر مناطق گرمسیر (مانند جنوب کشور) است از مدتی قبل خود را به گرما عادت داده و خود را در معرض کولر و پنکه و... قرار ندهید.
2. بهتر است مدتی قبل از سفر، به پاکسازی بدن خود از مواد نامناسب، برطرف کردن یبوست و در صورت لزوم مصرف مسهلات مناسب تحت نظر پزشک طب سنتی بپردازید، تا بتوانید سفر خویش را با نشاط و آرامش شروع نموده و در طول سفر از ابتلا به بیماریها در امان بمانید.
3. بلافاصله قبل از حرکت غذا نخورید و با شکم پر سوار بر اتومبیل نشوید. در حین حرکت نیز حتی الامکان از خوردن و آشامیدن پرهیز کنید. زیرا حرکتی که بالا و پایین شدن اتومبیل بر بدن شما تحمیل می کند، باعث به حرکت در آمدن بیش از حد غذا در بدن شده و هضم را مختل کرده و نفخ و باد ایجاد می نماید.
4. برای جلوگیری از کم آبی در طول سفر از مقادیر متناسب آب استفاده کنید. البته بهتر است قبل از حرکت از خانه، بطری تمیزی را از آب لوله کشی پر کنید و در سفر همراه داشته باشید و پس از رسیدن به مقصد نیز برای جلوگیری از ضرر احتمالی آب مقصد – به اصطلاح آب به آب شدن- مقداری از آبی که همراه آورده اید را با آب شهر مقصد مخلوط کرده و بنوشید. البته امروزه با رواج مصرف آبهای معدنی اهمیت این موضوع کمتر شده است ولی حدالامکان سعی نمایید از آبهای معدنی استفاده نمایید که از چشمه های اطراف محل سکونت شما پر شده باشند و یا اگر عادت به مصرف آب معدنی ندارید ممکن است همان حالت آب به آب شدن ایجاد شود که می توانید از روش اول برای رفع آن بهره بگیرید.. در صورتی که به آب آشامیدنی سالم دسترسی ندارید، آب را قبل از مصرف حداقل به مدت 1 دقیقه بجوشانید. برای پیشگیری از بیماریهای منتقل از آب، مصرف ترشی سیر و ترشی پیاز مفید است.
5. از مصرف آب میوه ها و نوشابه های صنعتی نیز پرهیز نمایید. به جای آن از آب آشامیدنی پاکیزه، یا مخلوط آب و عسل (با توجه به مزاج) استفاده کنید. مصرف چای و قهوه جای آب را نمی گیرد. چای به دلیل خاصیت ادرارآوری می تواند باعث کاهش آب بدن شود. پس از مصرف زیاده از حد آن پرهیز نمایید.
6. در طول سفر به جای مصرف غذاهای سرخ شده، از غذاهای آب پز، کبابی و تنوری استفاده کنید و از مصرف سوسیس، کالباس، همبرگر و غذاهای کنسروی و سایر غذاهای آماده که علاوه بر رعایت نشدن نکات بهداشتی در تهیه آنها، دارای موادی هستند که سلامتی را به مخاطره می اندازند، اجتناب نمایید.
7. غذای سفر باید غذایی سبک و زود هضم و از مواد تازه تهیه شده باشد. از پرخوری و روی هم خوری در طول سفر باید پرهیز نمود.
8. غذایی که در سفر به همراه می برید باید کاملا پخته شده باشد. ممکن است با توجه به مدت تعطیلات و احتمالا تعجیل در ساعت حرکت، در تهیه غذا کوتاهی شود. به گونه ای که غذا به ویژه گوشتها به طور کامل پخته نشده و همین سبب آلودگی و فساد آن شود.از این رو باید به زمان پخت غذاها توجه نمود. از سوی دیگر غذاهایی که رطوبت زیادی دارند مانند آش و سوپ و... بیشتر در معرض فسادند زیرا رطوبت عامل فساد است. به همین علت سعی کنید در طول سفر از غذاهای نیمه خشک و کم رطوبت مانند لوبیا پلو و... استفاده کنید.
9. از مصرف غذایی که به مدت طولانی در هوای آزاد و خارج از یخچال نگهداری شده خودداری نمایید.
10. در صورتی که در طول سفر تمایل به مصرف غذا در رستوران دارید، چند نکته را مورد توجه قرار دهید:
- بهتر است از خوردن سبزی ها به صورت خام به دلیل احتمال آلودگی خودداری کنید.
- لوازم شخصی مانند قاشق، چنگال و لیوان مخصوص خود را همراه داشته باشید.
- از مصرف غذاهایی مانند سالاد الویه، همبرگر، کباب کوبیده و پیاز در مکانهایی که قابل اطمینان نیستند، خودداری کنید.
- بهداشت فردی (مانند شستشوی دستها قبل از غذا) را رعایت کنید.
11. به دلیل محدودیت های هنگام سفر معمولا احساس دفع نادیده گرفته می شود. لازم است در صورت وجود احساس دفع به نخستین سرویس بهداشتی بین راهی مراجعه شود چرا که نگاه داشتن ادرار و مدفوع موجب بروز بیماریهای مختلف در بدن می شود.
12. اگر به منطقه ای سفر می کنید که هوای نامناسب و مسموم دارد، پیاز را ورقه ورقه کرده و در دوغ بخیسانید و سپس پیاز و دوغ هردو را بخورید.
13. استفراغ در حین حرکت (motion sickness) را نباید قطع کرد چون نشانه وجود مواد زاید و فاسد در بدن به خصوص معده می باشد و طبیعت بدن به این وسیله سعی در خارج راندن این مواد دارد که این عمل برای بدن مفید واقع خواهد بود ولی اگر بسیار شدید و آزار دهنده شد می توان با دمنوش بابونه، آب انار با کمی عرق نعناع، مخلوط سماق و زیره با آب سرد، عدس، سیب، به و.. دهانه معده را تقویت و جلوی استفراغ را گرفت.
14. اگر در طول سفر به علت پیمودن راه طولانی دچار خستگی عضلانی شدید، یکی از بهترین راه ها برای برطرف نمودن آن روغن مالی کل بدن در حمام می باشد. به این ترتیب که قبل از غذا به حمام بروید و با روغن مناسب – اگر در منطقه ای با هوای گرم هستید، روغن بنفشه و اگر در منطقه ای با هوای سرد هستید، روغن بابونه- کل بدن را ماساژ دهید. بعد از حمام مدتی استراحت کرده و سپس غذا بخورید. ممکن است لازم باشد برای برطرف شدن کامل خستگی این کار چند بار تکرار شود.
15. در صورتی که مقصد سفر شهرهای گرمسیر کشور هستند، علاوه رعایت توصیه های عمومی ذکر شده به نکات زیر نیز توجه نمایید:
- بهتر است از غذاهایی که چاشنی ترش دارند، در طول سفر استفاده شود. مثلا غذا با غوره و آبغوره، دانه انار ترش یا زرشک مزه دار شود.
- یکی از بهترین نوشیدنی ها در هوای گرم که خواص غذایی نیز دارد، ترکیب ماء الشعیر طبی و شکر است. به این ترتیب که جو را 24 ساعت بخیسانید و سپس با 20-15 برابر آن آب روی حرارت قرار دهید، به محض شکفته شدن جو، آن را از روی حرارت برداشته و بلافاصله آب روی آن را صاف کرده، اندکی شکر اضافه نموده و نیم گرم بنوشید.
- یکی دیگر از راه های برطرف نمودن تشنگی در مسافرت به مناطق گرمسیر این است که قبل از سفر مقداری تخم خرفه کوبیده تهیه کرده و به همراه ببرید و به منظور پیشگیری از تشنگی، 10 گرم از آن را با کمی آب و سرکه مخلوط کرده و مصرف کنید.
- اگر در اثر گرما دچار سردرد شدید، از خوابیدن در آن زمان پرهیز کنید. می توانید قبل از سفر مخلوطی از گلاب و سرکه و روغن گل سرخ یا روغن بنفشه و بادام تهیه کرده و با خود داشته باشید و در صورت دچار شدن به سردرد ناشی از گرما به سر و پیشانی خود بمالید. چکاندن روغن کدو و روغن بنفشه به داخل بینی نیز در چنین مواقعی مفید است.
16. در صورتی که مقصد سفر شهرهای سردسیر کشور هستند، علاوه رعایت توصیه های عمومی ذکر شده به نکات زیر نیز توجه نمایید:
- برای جلوگیری از سرمازدگی اندام ها، باید ابتدا دست و پا را بمالید تا گرم شود، بعد از آن با روغنهای مناسب مثل روغن گل سرخ و روغن بابون روغن مالی کنید.
- لباس خصوصاً کفش و دستکش و... نباید خیلی تنگ باشد که دست و پا نتوانند در آن تکان بخورند زیرا اولاً حرکت باعث گرم شدن و دفع سرما می شود، ثانیاً عضوی که در فشار و تنگنا باشد در اثر سرما بیشتر آسیب می بیند.

مطالب مرتبط
اشتراک گذاری
نظر شما
نام:
ایمیل:
* نظر:
* :
آخرین اخبار