در چه صورتی زن میتواند از شوهر تمکین نکند؟
در موارد ذکر شده زیر اگر زن تمکین کند مستحق دریافت نفقه خواهد بود و ناشزه نخواهد شد.
موانع مشروع برای تمکین در صورتی که بودن زن با شوهر در یک منزل خوف و ضرر بدنی یا مالی یا شرافتی برای زن داشته باشد او میتواند منزل را ترک کند و به منزل دیگری برود. ماده ۱۱۱۵ ق. وم میگوید "اگر بودن زن با شوهر در یک منزل متضمن خوف ضرر بدنی مالی یا شرافتی برای زن باشد زن میتواند منزل علیحده اختیار کند، در صورت ثبوت مظنه ضرر مزبور محکمه حکم به بازگشت زن به منزل شوهر را نخواهد داد و مادام که زن در بازگشتن به منزل معذور باشد نفقه به عهده شوهرش خواهد بود
حق سکونت زن و خوداری از تمکین
- در صورتی که حق سکونت به زن داده شده باشد زن میتواند از حضور در منزل شوهر خوداری کند و شوهر را ملزم به حضور در خانهای کند که او تعیین مینماید. اگر مطابق ماده ۱۱۱۴ ق. م. حق تعیین منزل به زوجه داده شده باشد، شوهر در همان منزل با همسر خود زندگی خواهد کرد زوجه نیز موظف به اطاعت از شوهر خود و ادای سایر وظایف زوجیت در همان منزل میباشد
نداشتن منزل مستقل و مناسب
- در صورتی که شوهر منزل مناسب با وضعیت زن برای سکونت او پیدا نکند، در این صورت زن میتواند به خانه شوهر نرود، مانند انکه شوهر زن خود را که شایسته داشتن خانه مستقلی هست به اطاقی که در کاروانسرا است یا اطاق کرایه نشینی ببرد یا منزل در ناحیه غیر متناسب با شئون زن انتخاب کند.
ابتلای شوهر به امراض مقاربتی و جنسی
ماده ۱۱۲۷ ق. م. اعلام میدارد: "هر گاه شوهر بعد از عقد مبتلا به یکی از امراض مقاربتی و جنسی گردد، زن حق دارد که از نزدیکی با او خوداری و امتناع نماید، امتناع بع علت مذبور مانع از حق نفقه نخواهد بود".
در صورتی که شوهر به یکی از امراض واگیر دارد مبتلا گردد، زن میتواند تا حدودی که از سرایت ان مصون بماند از شوهر دوری کند. حکم فوق مبتنی بر قائده لا ضرر است به این شرح که اطاعت از شوهر و تمکین مطلق نسبت به شوهر بر زن فرض و لازم است و عدم اطاعت موجب سلب حق نفقه خواهد بود، ولی چنانچه به علت امراض مقاربتی و یا علل دیگر موجب ورود خسارت و ضرر به زوجه نشود ف. ائده لا ضرر عموم وجوب اطاعت را تشخیص زده و وجوب اطاعت را بر میدارد، بدون ان که عدم اطاعت زوجه در این گونه موارد حق نفقه را سلب و ساقط نماید.
مرض مقاربتی مذکور در ماده فوق ار امراض صعب العلاج مذکور در ماده ۸ قانون حمایت خانواده " بند ۵ و نیز امراض صعب العلاج مشروط در بندهای ۱۲ گانه ضمن العقد در عقد نامه رسمی چاپ شده و در اجرای ماده ۱۱ -۱۹- ق.. م. به شمار نمیآید. زیر امراض مقاربتی لزوما صعب اعلاج نمیباشند چه بسا مداوا و درمان انها به سهولت و آسانی میسر باشد
ثانیا امراض صعب العلاج لزوما از امراض مقاربتی است با این حال زوجه اختیار دارد که با وجود ابتلاء زوج به مرض مقاربتی تمکین بکند یا نکند لیکن در صورت علم و وقوف وی به وجود مرض و تمکین از زوج، بنابر قائده اقدام ضمانی بر عهده زوج نمیباشد بدیهی است در صورت جهل بر وجود مرض و تمکین و ورود ضرر به وی وقف قوائد عمومی میتواند مسبب ورود خسارت جبران آن را درخواست نماید
بیماری زن و عدم تمکین
- در صورتی که زن بیمار باشد و نزدیکی جنسی با شوهر را پزشک منع نماید و یا در عادت زنانگی باشد زن میتواند از نزدیکی خوداری نماید
انجام تکالیف واجب
- هر گاه زن برای انچام تکلیف مذهبی واجب، اجازه بیرون رفتن از منزل، از شوهر بخواهد و شوهر اجازه ندهد زن میتواند خارج شود و این امر موجب نشوز او نمیشود مانند آنکه زن متطیع شود و بخواهد به حج برود و یا به حمام برای ادای نمازهای واجب برود.
خروج برای درمان زن
- هرگاه پزشک خروج زن را از منزل برای مداوا لازم بداند و شوهر اجازه ندهد، زن میتواند خارج گردد و این امر از موارد نشوز نمیباشد، مانند آنکه زن مبتلا به بیماری گردد که برای مداوا باید به بیمارستان یا خارج از کشور برود.