مشاور فائو در ايران:
پيامدهاي النينو صرفا به افزايش يا كاهش بارندگي، دما و وقوع توفان منحصر نمي‌شود و در سطح جهاني به ويژه در كشورهايي كه به لحاظ مسافتي فاصله چنداني با محل وقوع اين پديده ندارند، مي‌تواند با تبعات اقتصادي گسترده‌يي همراه شود.
پيامدهاي النينو صرفا به افزايش يا كاهش بارندگي، دما و وقوع توفان منحصر نمي‌شود و در سطح جهاني به ويژه در كشورهايي كه به لحاظ مسافتي فاصله چنداني با محل وقوع اين پديده ندارند، مي‌تواند با تبعات اقتصادي گسترده‌يي همراه شود. گذشته از ويراني‌هاي ناشي از جاري شدن سيلاب‌ها يا توفان‌ها، پيامدهاي النينو مي‌تواند نه‌تنها گريبانگير حوزه كشاورزي بلكه حوزه‌هايي چون دامداري و شيلات نيز شود. افزايش قيمت محصولات كشاورزي كه متاثر از افزايش يا كاهش بارندگي و دما هستند نيز ازجمله پيامدهاي اقتصادي وقوع اين پديده طبيعي است.
به گزارش سلامت نیوز، روزنامه تعادل نوشت: اينكه النينو پايش به ايران رسيده است يا نه، همچنان محل مناقشه است و كشمكش‌ها بر سر آن هنوز ادامه دارد. درحالي‌كه بسياري فرارسيدن يكي از سردترين زمستان‌هاي چند سال‌اخير و بارشهاي فراوان را درنتيجه وقوع النينو مژده مي‌دادند، سازمان هواشناسي كشور در اظهارنظري جالب زمستان امسال‌را حتي يك درجه گرم‌تر از زمستان سال‌هاي پيش اعلام كرد. در مقابل عده‌يي چنان از سر رسيدن النينو به ايران مطمئن بودند كه جاري شدن سيل در ايلام را يكي از پيامدهاي اين پديده عنوان مي‌كردند. با اين حال، دكتر بنفشه زهرايي، عضو هيات علمي دانشگاه تهران و مشاور فائو در ايران طي گفت‌وگو با «تعادل»، با اشاره به اينكه برخي بررسي‌هاي آماري انجام شده در گذشته، اطلاعات آماري احتمال افزايش بارندگي و جاري شدن سيلاب را درنتيجه وقوع النينو در برخي مناطق در غرب و جنوب كشور تاييد كرده‌اند، وقوع هر سيلاب، افزايش بارندگي و حتي كاهش دما را الزاما متاثر از النينو نمي‌داند. به گفته اين استاد دانشگاه، ايران زمستان‌هاي سرد استثنايي را در گذشته تجربه كرده درحالي‌كه هيچ يك با وقوع النينو مقارن نبوده‌است.
با اين وجود، پيامدهاي النينو صرفا به افزايش يا كاهش بارندگي، دما و وقوع توفان منحصر نمي‌شود و در سطح جهاني به‌ويژه در كشورهايي كه به لحاظ مسافتي فاصله چنداني با محل وقوع اين پديده ندارند، مي‌تواند با تبعات اقتصادي گسترده‌يي همراه شود. گذشته از ويراني‌هاي ناشي از جاري شدن سيلاب‌ها يا توفان‌ها، پيامدهاي النينو مي‌تواند نه‌تنها گريبانگير حوزه كشاورزي بلكه حوزه‌هايي چون دامداري و شيلات نيز شود. افزايش قيمت محصولات كشاورزي كه متاثر از افزايش يا كاهش بارندگي و دما هستند نيز ازجمله پيامدهاي اقتصادي وقوع اين پديده طبيعي است.
شايد مدت زيادي از نخستين باري كه نام النينو را شنيده باشيد نگذشته باشد اما شناخته شدن اين پديده به حدود 80سال‌پيش و ميانه دهه 1930ميلادي بازمي‌گردد كه دانشمندان براي نخستين بار به وجود تغيير و تحولات در سطح اقيانوس آرام پي بردند. از آنجا كه اين پديده در نزديكي سال‌نو ميلادي اوج مي‌گيرد، به آن لقب النينو داده‌اند كه در اسپانيايي به معناي مسيح كودك است. النينو به‌عنوان يكي از چرخه‌هاي مشهور آب و هوايي جهان كه هر ۲ تا ۷سال‌يك‌بار به‌وقوع مي‌پيوندد و مي‌تواند بين 6 الي 18ماه ادامه يابد، باعث ايجاد ناهنجاري‌هاي بزرگي در آب و هواي سراسر كره زمين مي‌شود كه ازجمله اين ناهنجاري‌ها مي‌توان به سيلاب‌هاي ناگهاني، خشكسالي، كاهش يا افزايش چشمگير دما اشاره كرد. تغييرات شديد آب و هوايي مانند وزش بادهاي بسيار تند ازجمله ديگر پيامدهاي اين پديده طبيعي است كه توفان كاترينا در ايالات‌متحده را مي‌توان مصداق بارز آن دانست. به زبان ساده النينو را مي‌توان رها شدن انرژي انباشته شده در بزرگ‌ترين حوزه اقيانوسي جهان يعني جنوب اقيانوس آرام تعريف كرد. هرچند اين پديده در مناطقي كه با اقيانوس فاصله دارند كمتر ديده مي‌شود اما در سال‌هاي اخير به علت قدرت گرفتن اين پديده، پيامدهاي آن در كشورهايي چون ايران كه با اقيانوس فاصله دارند نيز ديده شده است. از اين گذشته، درحالي‌كه مدل‌هاي پيش‌بيني زمان وقوع النينو از دقت نسبتا بالايي برخوردارند، با اين حال پيش‌بيني شدت النينو به علت اختلالات جوي پيش‌بيني نشده كه بر شدت و ضعف اين پديده تاثيرگذارند، به‌مراتب دشوارتر بوده و اين الگوها و مدل‌ها در اين زمينه كارايي چنداني ندارند.
النينو تهديدي عليه امنيت غذايي و محصولات كشاورزي
پديده النينو طي سرد و گرم شدن آب‌هاي سطحي اقيانوس آرام اتفاق مي‌افتد، يعني وقتي شرق اقيانوس آرام گرم‌تر از حد نرمال مي‌شود در آن قسمت سامانه كم فشار شكل مي‌گيرد كه با وقوع سيل در سواحل پرو (امريكاي جنوبي) و خشكسالي در اندونزي و استراليا همراه مي‌شود. هرچند بارندگي متاثر از عوامل چندگانه است و نمي‌توان آن را به يك عامل يا علت فروكاست، اما به گفته بسياري از كارشناسان آب و هوا، النينو مي‌تواند در زمره علل افزايش بارندگي محسوب شود. طبق پيش‌بيني صورت گرفته، النينو در حال شكل‌گيري در كنار النينوي سال‌هاي 98-1997مي‌تواند يكي از قوي‌ترين النينوهايي باشد كه بعد از سال1950 ميلادي به بعد ثبت شده است. اين مساله‌يي است كه تحقيقات سازمان غذا و كشاورزي نيز بر آن صحه مي‌گذراد. طبق اعلام اين سازمان، در سال2016، جهان شاهد وقوع قوي‌ترين النينو در 18سال گذشته خواهد بود؛ مساله‌يي كه با هشدار اين سازمان درخصوص تاثير منفي اين پديده بر كشاورزي در جنوب آفريقا نيز همراه بوده است. مدتي پيش نيز سازمان هواشناسي سازمان ملل از النينوي 16-2015 به‌عنوان يكي از سه النينوي شديد در 70سال‌گذشته ياد كرد. طبق پيش‌بيني اين سازمان، كاهش بارش و افزايش دما در كشورهاي جنوب آفريقا كه با كاهش توليدات كشاورزي همراه خواهد بود، مي‌تواند امنيت غذايي در اين منطقه را به خطر بيندازد. اين در حالي است كه مدتي پيش در پنج استان آفريقاي جنوبي كه مناطق اصلي توليد غلات در اين كشور محسوب مي‌شوند، وضعيت خشكسالي اعلام شد.
گذشته از پيامدهاي مستقيم اقتصادي و ويراني‌هاي ناشي از جاري شدن سيلاب‌ها و وقوع توفان‌هاي سهمگين چون كاترينا، النينو از طريق تاثيرگذاري بر روال‌هاي طبيعي مي‌تواند باعث كاهش توليدات بيولوژيكي شود كه از آن جمله مي‌توان به مرگ و مير ماهيان به‌خصوص ماهي كولي در سرتاسر سواحل پرو و اكوادور اشاره كرد كه بسياري آن را به علت كاهش فراجهندگي آب سرد در اين مناطق ساحلي مي‌دانند كه ازجمله پيامدهاي وقوع النينو است. از اين گذشته، با مرگ و مير ماهيان كولي كه غذاي عمده پرندگان دريايي محسوب مي‌شوند، ميليون‌ها پرنده دريايي به علت عدم وجود غذاي كافي خود يعني ماهي كولي در ساحل نابود مي‌شوند كه اين لطمه اقتصادي جبران‌ناپذيري را در صنايع ماهيگيري و كود مرغ‌‌گيري (دريايي) براي كشورهاي پرو و اكوادور به بار مي‌آورد. از آسيب‌هاي محلي ديگر، بارندگي‌هاي سيل‌آسا در بخش‌هايي كه به‌طور معمول لم يزرع سواحل پرو و اكوادور است، سبب ته‌نشست‌هاي گلي و تخريب شالوده اين مناطق مي‌شود. همچنين اين پديده رابطه‌يي قوي با خشكسالي در هند، شرق استراليا، مالزي، اندونزي و كلا آسياي جنوب شرقي دارد. مثلا النينوي 1983–1982 كه شديدترين رويداد اقليمي دريايي از اين نوع بوده است موجب انتقال زنجيره باران‌هاي حاره‌يي به طرف شرق و مركز اقيانوس آرام شد كه اين مطلب از تفسير نقشه‌هاي ماهواره‌يي و تشعشعات موج بلند بازتابيده از سطح اقيانوس ثابت شده است. از نتايج اين واقعه باران‌هاي شديد به مقدار 2000ميليمتر و جاري شدن سيل‌هاي مخرب در جنوب اكوادور و شمال شرق پرو است. براساس گزارش فائو وقوع النينو در سال زراعي 83-1982 با خشكسالي شديد در بسياري از كشورهاي امريكاي مركزي و كشورهاي حوزه درياي كاراييب همراه بود كه طبق برآوردها به كاهش توليد 15درصدي غلات نسبت به سال قبل آن انجاميد. در برزيل و آرژانتين نيز زمستان سردتر و پربارش‌تر از حد معمول به كاهش چشمگير مناطق تحت كاشت انجاميد.
پرآبي و خشكسالي، دو روي سكه النينو
به گزارش الجزيره، يافته‌هاي دانشمندان ناسا نشان مي‌دهدكه طي ماه‌هاي آتي، ايالات‌متحده شاهد بيشترين تاثيرات النينو خواهد بود هرچند تا همين حالا تاثيرات آن در شكل سيلاب‌هاي زمستاني و توفان‌هاي شديد تا حدودي خود را نشان داده است. با اين حال، سال2016 آبستن اتفاقات بسياري در زمينه تغييرات جوي و بلاياي طبيعي خواهد بود. جاش ويليس، دانشمند ناسا در اين خصوص مي‌گويد: «ما هنوز اوج النينو را نديده‌ايم.» تحقيقات صورت‌گرفته در زمينه النينو نشان مي‌دهد كه النينوي امسال از لحاظ الگو شباهت بسياري با النينوي سال1997 دارد كه بزرگ‌ترين و شديدترين النينويي كه تاكنون ثبت شده، به حساب مي‌آيد. در همين رابطه و درنتيجه قدرت‌گيري اين پديده، طي هفته‌هاي گذشته ايالاتي چون ميسي‌سيپي و ميسوري، ايلينوي و كنتاكي شاهد سيلاب‌ها و توفان‌هايي بوده‌اند. علاوه بر اين به گزارش ناسا، حركت گرما و رطوبت از اقيانوس آرام به سمت ايالات‌متحده باعث افزايش نامتعارف دكا در هفته جاري شد كه مي‌تواند باعث افزايش بارش تا دو برابر حد معمول در كاليفرنيا در ماه‌هاي آتي شود. هرچند اين مساله براي ساكنين غرب ايالات‌متحده كه در ماه‌هاي اخير سايه خشكسالي سختي را بر سر خود احساس مي‌كردند، خبر خوبي باشد اما وقوع پديده‌هايي چون رانش زمين، سيلاب، وزش بادهاي تند و موج‌هاي بلند را نيز مي‌تواند به‌دنبال داشته باشد. بيل پاتزرت، كارشناس آب و هواي ناسا در اين رابطه مي‌گويد: «در دهه اخير خطر خشكسالي و كم‌آبي را همواره احساس كرده است. سطح ذخاير آبي به كمترين ميزان ثبت شده تاكنون نزديك شده و منابع زيرزميني نيز در بسياري از مناطق به‌شدت تحليل رفته است. حال طبيعت قصد دارد روي ديگر خود را به ما نشان دهد؛ يعني از راه رسيدن بارشهاي سنگين و مداوم.»
رشد 6.1 درصدي قيمت گندم
به گزارش وال‌استريت ژورنال، قيمت محصولات كشاورزي علي‌الخصوص در كشورهاي توليدكننده غلات در آسيا و ديگر مناطق درنتيجه شدت گرفتن پديده‌هاي جوي چون النينو و لانينو در حال افزايش است. هفته پيش، سازمان هواشناسي ژاپن اعلام كرد كه دماي سطح اقيانوس آرام به‌شكل قابل‌توجهي بالاتر از سطح معمول است و در اين خصوص كه اين دما مي‌تواند به بيشترين ميزان خود بعد از سال1950 تاكنون برسد، هشدار داد. اين مساله‌يي است كه به ايجاد دغدغه‌ها و نگراني‌هايي درخصوص آسيب‌هاي احتمالي به محصول‌شان منجر شده است. زارعان شكر در برزيل از اين شكايت مي‌كنند كه بارش سنگين مي‌تواند باعث كاهش ميزان شكر موجود در نيشكر شود. اين در حالي است كه كشاورزان استراليا، آسيا و بخش‌هايي از آفريقا معتقدند بارش كم مي‌تواند توليد غلاتي مانند روغن پالم، گندم، كاكائو و قهوه را تحت تاثير قرار دهد. در همين رابطه، قيمت برخي محصولات كشاورزي درنتيجه ترس از كاهش عرضه، روندي صعودي را در پيش گرفته است. قيمت شكر طي سه هفته گذشته 31درصد، قيمت لبنيات تا 36درصد، روغن پالم 13.1درصد و گندم تا 6.1درصد در بازه مشابه افزايش يافته است. طبق اعلام سازمان غذا و كشاورزي (فائو) قيمت‌هاي جهاني غذا براي نخستين بار طي 18ماه گذشته، با افزايش همراه بوده است كه شكر و لبنيات بيشترين رشد را از لحاظ قيمتي داشته‌اند. با اين حال، هنوز نمي‌توان درخصوص تاثير پديده النينو بر قيمت محصولات كشاورزي و غذايي اظهارنظر كرد. طبق گزارش صندوق بين‌المللي پول، در گذشته تا 12ماه پس از اعلام وقوع النينو اين سابقه وجود داشته كه قيمت كالاهاي غيرسوختي به‌طور ميانگين تا 5.3درصد نيز افزايش پيدا كند.
بيش از 40ميليارد دلار خسارت اقتصادي
طبق اعلام صنف توليدكنندگان قهوه و كاكائو ويتنام (ويكوفا)، ميزان توليد قهوه درنتيجه پيامدهاي جوي وقوع النينو به‌شدت افت پيدا خواهد كرد. همچنين انجمن صادركنندگان برنج تايلند نيز افتي 15 تا 20درصدي را براي توليد برنج پيش‌بيني كرده است. آگواتي جو، سخنگوي انجمن توليدكنندگان روغن پالم اندونزي با اعلام اينكه مزارع با كم‌آبي بي‌سابقه‌يي مواجه بوده‌اند، از تاخير در برداشت محصول توسط كشاورزان خبر داد. طبق گزارش CNBC و به نقل از آنچا سرينيواسان، كارشناس تغييرات آب و هوايي بانك توسعه آسيا، النينو سال1977 زيان اقتصادي 30 تا 45ميليارد دلاري به وجود آورد و براساس برآوردها النينوي كنوني نيز مي‌تواند بيش از 40ميليارد دلار خسارت اقتصادي به‌بار آورد. به عقيده اين كارشناس تغييرات آب و هوايي، اين پديده مي‌تواند علاوه بر حوزه‌هايي چون انرژي، غذا و آب در بخش‌هاي مختلفي از آسيا، مي‌تواند بر صنعت شيلات نيز تاثير بگذارد. او در اين رابطه مي‌گويد: «النينو دما را در بسياري از نقاط آسياي حاره‌يي افزايش خواهد داد. درنتيجه اين افزايش، ماهي‌ها به آب‌هاي عميق‌تر مهاجرت مي‌كنند كه اين مساله تاثير مستقيمي بر صنعت ماهيگيري و شيلات دارد.»
كاهش 2ميليون تني برنج استراليا
افزايش دما گريبانگير كشاورزان استراليايي نيز شده است. اندرو كاربري كه در منطقه‌يي در شمال سيدني بيش از 1000هكتار را به كشت گندم و كتان اختصاص داده است، از صدمه‌ديدن محصول گندم خود درنتيجه افزايش دما و وقوع كم‌آبي ابراز نگراني مي‌كند. در همين رابطه ماه گذشته، وزارت كشاورزي و منابع آب استراليا پيش‌بيني كرد كه توليد برنج اين كشور در سال‌زراعي 16-2015 به 25.3ميليون تن خواهد رسيد كه از افزايشي 7درصدي نسبت به سال قبل از آن خبر مي‌دهد. هرچند توبين گوري، اقتصاددان استراليايي معتقد است كه درنتيجه سطح بارش بسيار اندك ماه سپتامبر، ميزان توليد برنج اين كشور مي‌تواند كاهشي 2ميليون تني را تجربه كند. علاوه بر اين، با توجه به كم‌آبي و خشكسالي موجود در مناطق توليد گندم مانند درياي سياه و بخش‌هايي از ايالات متحده، نگراني‌ها درخصوص كمبود تامين و عرضه جهاني گندم در حال افزايش است. از اين گذشته به نقل از خبرگزاري كشاورزي ايران (ايانا)، گزارش‌هاي اخير مالزي حاكي از آن است كه توليد روغن پالم مالزي در ماه نوامبر كاهش داشت و اين كاهش توليد در ماه‌هاي آينده نيز ادامه خواهد داشت. طبق پيش‌بيني كارشناسان احتمال كاهش توليد روغن پالم از ژانويه تا پايان سال2016 وجود دارد كه بر اين اساس، اين نخستين باري است كه بعد از سال1998 ميلادي، توليد روغن پالم كاهش خواهد يافت. انتظار مي‌رود طي 6ماه آينده نرخ روغن پالم با 180-160 دلار افزايش به 750دلار برسد.
مدتي پيش مهدي طاهري، رييس مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي استان زنجان، در گفت‌وگو با خبرگزاري ايسنا با اشاره به افت شديد عملكرد محصولات زراعي و باغي، حتي از امكان برچيده شدن برخي ميوه‌ها از بازار خبر داده بود. به گفته اين مقام مسوول، النينو مي‌تواند با از ميان بردن جمعيت قابل توجهي از ميكروارگانيسم‌هاي خاك، روي خواص بيولوژيكي آن نيز تاثير منفي بگذارد. درواقع تعداد زيادي باكتري، قارچ، كرم، حشرات و جوندگان كوچك در خاك زندگي كرده و بسياري از آنها با تجزيه باقي‌مانده‌هاي گياهي و جانوري به حاصلخيزي خاك كمك مي‌كنند كه در صورت مواجهه با سرماي بسيار شديد به ورطه نابودي كشانده مي‌شوند.
سيل ايلام نشانه النينو نيست
دكتر بنفشه زهرايي، عضو هيات علمي دانشگاه تهران و مشاور فائو در ايران با تصريح اينكه النينو مي‌تواند موجب تغييرات آب و هوايي در جهان شود- به علت فاصله زياد ايران با اقيانوس آرام - بر اين باور است كه اين پديده اثرات محرزي در كشور ندارد هرچند مي‌تواند با احتمال افزايش شدت سيلاب‌ها و بارندگي، كاهش دما در مناطقي از غرب و جنوب كشور را افزايش دهد. وي در پاسخ به اين سوال كه آيا مي‌توان سيلاب ايلام را يكي از پيامدهاي النينو در كشور دانست يا نه، با اشاره به اينكه اثرات فيزيكي النينو بر ايران ناشناخته است، ذكر مي‌كند كه كه احتمال وقوع سيلاب در غرب كشور همواره نسبت به ديگر نقاط كشور بيشتر بوده است، سيلاب ايلام را الزاما پيامد النينو در ايران ندانسته و مي‌گويد: «هيچ‌گونه رابطه مشخص و اثبات‌شده‌يي ميان وقوع پديده النينو و جاري شدن سيلاب در غرب كشور وجود ندارد.»
نينوي هند را درياب
مشاور فائو در ايران همچنين با بيان اينكه ارتباط فيزيكي اثبات‌شده‌يي ميان كاهش دما و وقوع النينو در ايران وجود ندارد، وقوع سال‌هاي سرد و سرماي شديد استثنايي در گذشته را در حالي كه همزمان با النينو نبوده است، گواه اين مساله مي‌داند. وي همچنين درخصوص تاثير احتمالي النينو بر محصولات كشاورزي كشور اظهار مي‌كند: «حتي اگر فرض كنيم افزايش بارش در مناطقي از كشور در فصول پاييز و زمستان درنتيجه پديده النينو بوده است، درنتيجه هنگام بودن بارش‌ها كه مقارن با فصول پاييز و زمستان است، چون در بسياري از مناطق كشور در اين فصول كشتي انجام نمي‌شود، اين پديده تاثير مستقيمي بر محصولات كشاورزي ندارد مگر اينكه ذخيره‌سازي روان‌آب‌هاي ناشي از بارش‌ها در سدها انجام شود و در فصول كشت، تخصيص آب بيشتري به بخش كشاورزي انجام شود.» وي تنها تاثير افزايش بارندگي‌هاي ناشي از پديده النينو در ايران را منوط به وجود سدهايي مي‌داند كه امكان ذخيره‌سازي اين بارش‌ها را فراهم كنند. زهرايي با اشاره به نينوي اقيانوس هند كه در سال جاري نيز فاز قوي‌تري پيدا كرده است، اهميت اين پديده را كه باعث افزايش بارندگي در جنوب و جنوب شرقي كشور ازجمله استان‌هاي سيستان و بلوچستان و هرمزگان مي‌شود، براي كشور بيشتر مي‌داند. با اين حال، به اعتقاد اين استاد دانشگاه در سال‌هاي اخير در حالي كمتر به پديده نينوي اقيانوس هند پرداخته شده كه اين پديده نسبت به النينوي اقيانوس آرام از تاثيرگذاري بيشتري بر اقليم آب و هواي كشور برخوردار است./پ
منبع: سلامت نیوز
به گزارش سلامت نیوز، روزنامه تعادل نوشت: اينكه النينو پايش به ايران رسيده است يا نه، همچنان محل مناقشه است و كشمكش‌ها بر سر آن هنوز ادامه دارد. درحالي‌كه بسياري فرارسيدن يكي از سردترين زمستان‌هاي چند سال‌اخير و بارشهاي فراوان را درنتيجه وقوع النينو مژده مي‌دادند، سازمان هواشناسي كشور در اظهارنظري جالب زمستان امسال‌را حتي يك درجه گرم‌تر از زمستان سال‌هاي پيش اعلام كرد. در مقابل عده‌يي چنان از سر رسيدن النينو به ايران مطمئن بودند كه جاري شدن سيل در ايلام را يكي از پيامدهاي اين پديده عنوان مي‌كردند. با اين حال، دكتر بنفشه زهرايي، عضو هيات علمي دانشگاه تهران و مشاور فائو در ايران طي گفت‌وگو با «تعادل»، با اشاره به اينكه برخي بررسي‌هاي آماري انجام شده در گذشته، اطلاعات آماري احتمال افزايش بارندگي و جاري شدن سيلاب را درنتيجه وقوع النينو در برخي مناطق در غرب و جنوب كشور تاييد كرده‌اند، وقوع هر سيلاب، افزايش بارندگي و حتي كاهش دما را الزاما متاثر از النينو نمي‌داند. به گفته اين استاد دانشگاه، ايران زمستان‌هاي سرد استثنايي را در گذشته تجربه كرده درحالي‌كه هيچ يك با وقوع النينو مقارن نبوده‌است.
با اين وجود، پيامدهاي النينو صرفا به افزايش يا كاهش بارندگي، دما و وقوع توفان منحصر نمي‌شود و در سطح جهاني به‌ويژه در كشورهايي كه به لحاظ مسافتي فاصله چنداني با محل وقوع اين پديده ندارند، مي‌تواند با تبعات اقتصادي گسترده‌يي همراه شود. گذشته از ويراني‌هاي ناشي از جاري شدن سيلاب‌ها يا توفان‌ها، پيامدهاي النينو مي‌تواند نه‌تنها گريبانگير حوزه كشاورزي بلكه حوزه‌هايي چون دامداري و شيلات نيز شود. افزايش قيمت محصولات كشاورزي كه متاثر از افزايش يا كاهش بارندگي و دما هستند نيز ازجمله پيامدهاي اقتصادي وقوع اين پديده طبيعي است.
شايد مدت زيادي از نخستين باري كه نام النينو را شنيده باشيد نگذشته باشد اما شناخته شدن اين پديده به حدود 80سال‌پيش و ميانه دهه 1930ميلادي بازمي‌گردد كه دانشمندان براي نخستين بار به وجود تغيير و تحولات در سطح اقيانوس آرام پي بردند. از آنجا كه اين پديده در نزديكي سال‌نو ميلادي اوج مي‌گيرد، به آن لقب النينو داده‌اند كه در اسپانيايي به معناي مسيح كودك است. النينو به‌عنوان يكي از چرخه‌هاي مشهور آب و هوايي جهان كه هر ۲ تا ۷سال‌يك‌بار به‌وقوع مي‌پيوندد و مي‌تواند بين 6 الي 18ماه ادامه يابد، باعث ايجاد ناهنجاري‌هاي بزرگي در آب و هواي سراسر كره زمين مي‌شود كه ازجمله اين ناهنجاري‌ها مي‌توان به سيلاب‌هاي ناگهاني، خشكسالي، كاهش يا افزايش چشمگير دما اشاره كرد. تغييرات شديد آب و هوايي مانند وزش بادهاي بسيار تند ازجمله ديگر پيامدهاي اين پديده طبيعي است كه توفان كاترينا در ايالات‌متحده را مي‌توان مصداق بارز آن دانست. به زبان ساده النينو را مي‌توان رها شدن انرژي انباشته شده در بزرگ‌ترين حوزه اقيانوسي جهان يعني جنوب اقيانوس آرام تعريف كرد. هرچند اين پديده در مناطقي كه با اقيانوس فاصله دارند كمتر ديده مي‌شود اما در سال‌هاي اخير به علت قدرت گرفتن اين پديده، پيامدهاي آن در كشورهايي چون ايران كه با اقيانوس فاصله دارند نيز ديده شده است. از اين گذشته، درحالي‌كه مدل‌هاي پيش‌بيني زمان وقوع النينو از دقت نسبتا بالايي برخوردارند، با اين حال پيش‌بيني شدت النينو به علت اختلالات جوي پيش‌بيني نشده كه بر شدت و ضعف اين پديده تاثيرگذارند، به‌مراتب دشوارتر بوده و اين الگوها و مدل‌ها در اين زمينه كارايي چنداني ندارند.
النينو تهديدي عليه امنيت غذايي و محصولات كشاورزي
پديده النينو طي سرد و گرم شدن آب‌هاي سطحي اقيانوس آرام اتفاق مي‌افتد، يعني وقتي شرق اقيانوس آرام گرم‌تر از حد نرمال مي‌شود در آن قسمت سامانه كم فشار شكل مي‌گيرد كه با وقوع سيل در سواحل پرو (امريكاي جنوبي) و خشكسالي در اندونزي و استراليا همراه مي‌شود. هرچند بارندگي متاثر از عوامل چندگانه است و نمي‌توان آن را به يك عامل يا علت فروكاست، اما به گفته بسياري از كارشناسان آب و هوا، النينو مي‌تواند در زمره علل افزايش بارندگي محسوب شود. طبق پيش‌بيني صورت گرفته، النينو در حال شكل‌گيري در كنار النينوي سال‌هاي 98-1997مي‌تواند يكي از قوي‌ترين النينوهايي باشد كه بعد از سال1950 ميلادي به بعد ثبت شده است. اين مساله‌يي است كه تحقيقات سازمان غذا و كشاورزي نيز بر آن صحه مي‌گذراد. طبق اعلام اين سازمان، در سال2016، جهان شاهد وقوع قوي‌ترين النينو در 18سال گذشته خواهد بود؛ مساله‌يي كه با هشدار اين سازمان درخصوص تاثير منفي اين پديده بر كشاورزي در جنوب آفريقا نيز همراه بوده است. مدتي پيش نيز سازمان هواشناسي سازمان ملل از النينوي 16-2015 به‌عنوان يكي از سه النينوي شديد در 70سال‌گذشته ياد كرد. طبق پيش‌بيني اين سازمان، كاهش بارش و افزايش دما در كشورهاي جنوب آفريقا كه با كاهش توليدات كشاورزي همراه خواهد بود، مي‌تواند امنيت غذايي در اين منطقه را به خطر بيندازد. اين در حالي است كه مدتي پيش در پنج استان آفريقاي جنوبي كه مناطق اصلي توليد غلات در اين كشور محسوب مي‌شوند، وضعيت خشكسالي اعلام شد.
گذشته از پيامدهاي مستقيم اقتصادي و ويراني‌هاي ناشي از جاري شدن سيلاب‌ها و وقوع توفان‌هاي سهمگين چون كاترينا، النينو از طريق تاثيرگذاري بر روال‌هاي طبيعي مي‌تواند باعث كاهش توليدات بيولوژيكي شود كه از آن جمله مي‌توان به مرگ و مير ماهيان به‌خصوص ماهي كولي در سرتاسر سواحل پرو و اكوادور اشاره كرد كه بسياري آن را به علت كاهش فراجهندگي آب سرد در اين مناطق ساحلي مي‌دانند كه ازجمله پيامدهاي وقوع النينو است. از اين گذشته، با مرگ و مير ماهيان كولي كه غذاي عمده پرندگان دريايي محسوب مي‌شوند، ميليون‌ها پرنده دريايي به علت عدم وجود غذاي كافي خود يعني ماهي كولي در ساحل نابود مي‌شوند كه اين لطمه اقتصادي جبران‌ناپذيري را در صنايع ماهيگيري و كود مرغ‌‌گيري (دريايي) براي كشورهاي پرو و اكوادور به بار مي‌آورد. از آسيب‌هاي محلي ديگر، بارندگي‌هاي سيل‌آسا در بخش‌هايي كه به‌طور معمول لم يزرع سواحل پرو و اكوادور است، سبب ته‌نشست‌هاي گلي و تخريب شالوده اين مناطق مي‌شود. همچنين اين پديده رابطه‌يي قوي با خشكسالي در هند، شرق استراليا، مالزي، اندونزي و كلا آسياي جنوب شرقي دارد. مثلا النينوي 1983–1982 كه شديدترين رويداد اقليمي دريايي از اين نوع بوده است موجب انتقال زنجيره باران‌هاي حاره‌يي به طرف شرق و مركز اقيانوس آرام شد كه اين مطلب از تفسير نقشه‌هاي ماهواره‌يي و تشعشعات موج بلند بازتابيده از سطح اقيانوس ثابت شده است. از نتايج اين واقعه باران‌هاي شديد به مقدار 2000ميليمتر و جاري شدن سيل‌هاي مخرب در جنوب اكوادور و شمال شرق پرو است. براساس گزارش فائو وقوع النينو در سال زراعي 83-1982 با خشكسالي شديد در بسياري از كشورهاي امريكاي مركزي و كشورهاي حوزه درياي كاراييب همراه بود كه طبق برآوردها به كاهش توليد 15درصدي غلات نسبت به سال قبل آن انجاميد. در برزيل و آرژانتين نيز زمستان سردتر و پربارش‌تر از حد معمول به كاهش چشمگير مناطق تحت كاشت انجاميد.
پرآبي و خشكسالي، دو روي سكه النينو
به گزارش الجزيره، يافته‌هاي دانشمندان ناسا نشان مي‌دهدكه طي ماه‌هاي آتي، ايالات‌متحده شاهد بيشترين تاثيرات النينو خواهد بود هرچند تا همين حالا تاثيرات آن در شكل سيلاب‌هاي زمستاني و توفان‌هاي شديد تا حدودي خود را نشان داده است. با اين حال، سال2016 آبستن اتفاقات بسياري در زمينه تغييرات جوي و بلاياي طبيعي خواهد بود. جاش ويليس، دانشمند ناسا در اين خصوص مي‌گويد: «ما هنوز اوج النينو را نديده‌ايم.» تحقيقات صورت‌گرفته در زمينه النينو نشان مي‌دهد كه النينوي امسال از لحاظ الگو شباهت بسياري با النينوي سال1997 دارد كه بزرگ‌ترين و شديدترين النينويي كه تاكنون ثبت شده، به حساب مي‌آيد. در همين رابطه و درنتيجه قدرت‌گيري اين پديده، طي هفته‌هاي گذشته ايالاتي چون ميسي‌سيپي و ميسوري، ايلينوي و كنتاكي شاهد سيلاب‌ها و توفان‌هايي بوده‌اند. علاوه بر اين به گزارش ناسا، حركت گرما و رطوبت از اقيانوس آرام به سمت ايالات‌متحده باعث افزايش نامتعارف دكا در هفته جاري شد كه مي‌تواند باعث افزايش بارش تا دو برابر حد معمول در كاليفرنيا در ماه‌هاي آتي شود. هرچند اين مساله براي ساكنين غرب ايالات‌متحده كه در ماه‌هاي اخير سايه خشكسالي سختي را بر سر خود احساس مي‌كردند، خبر خوبي باشد اما وقوع پديده‌هايي چون رانش زمين، سيلاب، وزش بادهاي تند و موج‌هاي بلند را نيز مي‌تواند به‌دنبال داشته باشد. بيل پاتزرت، كارشناس آب و هواي ناسا در اين رابطه مي‌گويد: «در دهه اخير خطر خشكسالي و كم‌آبي را همواره احساس كرده است. سطح ذخاير آبي به كمترين ميزان ثبت شده تاكنون نزديك شده و منابع زيرزميني نيز در بسياري از مناطق به‌شدت تحليل رفته است. حال طبيعت قصد دارد روي ديگر خود را به ما نشان دهد؛ يعني از راه رسيدن بارشهاي سنگين و مداوم.»
رشد 6.1 درصدي قيمت گندم
به گزارش وال‌استريت ژورنال، قيمت محصولات كشاورزي علي‌الخصوص در كشورهاي توليدكننده غلات در آسيا و ديگر مناطق درنتيجه شدت گرفتن پديده‌هاي جوي چون النينو و لانينو در حال افزايش است. هفته پيش، سازمان هواشناسي ژاپن اعلام كرد كه دماي سطح اقيانوس آرام به‌شكل قابل‌توجهي بالاتر از سطح معمول است و در اين خصوص كه اين دما مي‌تواند به بيشترين ميزان خود بعد از سال1950 تاكنون برسد، هشدار داد. اين مساله‌يي است كه به ايجاد دغدغه‌ها و نگراني‌هايي درخصوص آسيب‌هاي احتمالي به محصول‌شان منجر شده است. زارعان شكر در برزيل از اين شكايت مي‌كنند كه بارش سنگين مي‌تواند باعث كاهش ميزان شكر موجود در نيشكر شود. اين در حالي است كه كشاورزان استراليا، آسيا و بخش‌هايي از آفريقا معتقدند بارش كم مي‌تواند توليد غلاتي مانند روغن پالم، گندم، كاكائو و قهوه را تحت تاثير قرار دهد. در همين رابطه، قيمت برخي محصولات كشاورزي درنتيجه ترس از كاهش عرضه، روندي صعودي را در پيش گرفته است. قيمت شكر طي سه هفته گذشته 31درصد، قيمت لبنيات تا 36درصد، روغن پالم 13.1درصد و گندم تا 6.1درصد در بازه مشابه افزايش يافته است. طبق اعلام سازمان غذا و كشاورزي (فائو) قيمت‌هاي جهاني غذا براي نخستين بار طي 18ماه گذشته، با افزايش همراه بوده است كه شكر و لبنيات بيشترين رشد را از لحاظ قيمتي داشته‌اند. با اين حال، هنوز نمي‌توان درخصوص تاثير پديده النينو بر قيمت محصولات كشاورزي و غذايي اظهارنظر كرد. طبق گزارش صندوق بين‌المللي پول، در گذشته تا 12ماه پس از اعلام وقوع النينو اين سابقه وجود داشته كه قيمت كالاهاي غيرسوختي به‌طور ميانگين تا 5.3درصد نيز افزايش پيدا كند.
بيش از 40ميليارد دلار خسارت اقتصادي
طبق اعلام صنف توليدكنندگان قهوه و كاكائو ويتنام (ويكوفا)، ميزان توليد قهوه درنتيجه پيامدهاي جوي وقوع النينو به‌شدت افت پيدا خواهد كرد. همچنين انجمن صادركنندگان برنج تايلند نيز افتي 15 تا 20درصدي را براي توليد برنج پيش‌بيني كرده است. آگواتي جو، سخنگوي انجمن توليدكنندگان روغن پالم اندونزي با اعلام اينكه مزارع با كم‌آبي بي‌سابقه‌يي مواجه بوده‌اند، از تاخير در برداشت محصول توسط كشاورزان خبر داد. طبق گزارش CNBC و به نقل از آنچا سرينيواسان، كارشناس تغييرات آب و هوايي بانك توسعه آسيا، النينو سال1977 زيان اقتصادي 30 تا 45ميليارد دلاري به وجود آورد و براساس برآوردها النينوي كنوني نيز مي‌تواند بيش از 40ميليارد دلار خسارت اقتصادي به‌بار آورد. به عقيده اين كارشناس تغييرات آب و هوايي، اين پديده مي‌تواند علاوه بر حوزه‌هايي چون انرژي، غذا و آب در بخش‌هاي مختلفي از آسيا، مي‌تواند بر صنعت شيلات نيز تاثير بگذارد. او در اين رابطه مي‌گويد: «النينو دما را در بسياري از نقاط آسياي حاره‌يي افزايش خواهد داد. درنتيجه اين افزايش، ماهي‌ها به آب‌هاي عميق‌تر مهاجرت مي‌كنند كه اين مساله تاثير مستقيمي بر صنعت ماهيگيري و شيلات دارد.»
كاهش 2ميليون تني برنج استراليا
افزايش دما گريبانگير كشاورزان استراليايي نيز شده است. اندرو كاربري كه در منطقه‌يي در شمال سيدني بيش از 1000هكتار را به كشت گندم و كتان اختصاص داده است، از صدمه‌ديدن محصول گندم خود درنتيجه افزايش دما و وقوع كم‌آبي ابراز نگراني مي‌كند. در همين رابطه ماه گذشته، وزارت كشاورزي و منابع آب استراليا پيش‌بيني كرد كه توليد برنج اين كشور در سال‌زراعي 16-2015 به 25.3ميليون تن خواهد رسيد كه از افزايشي 7درصدي نسبت به سال قبل از آن خبر مي‌دهد. هرچند توبين گوري، اقتصاددان استراليايي معتقد است كه درنتيجه سطح بارش بسيار اندك ماه سپتامبر، ميزان توليد برنج اين كشور مي‌تواند كاهشي 2ميليون تني را تجربه كند. علاوه بر اين، با توجه به كم‌آبي و خشكسالي موجود در مناطق توليد گندم مانند درياي سياه و بخش‌هايي از ايالات متحده، نگراني‌ها درخصوص كمبود تامين و عرضه جهاني گندم در حال افزايش است. از اين گذشته به نقل از خبرگزاري كشاورزي ايران (ايانا)، گزارش‌هاي اخير مالزي حاكي از آن است كه توليد روغن پالم مالزي در ماه نوامبر كاهش داشت و اين كاهش توليد در ماه‌هاي آينده نيز ادامه خواهد داشت. طبق پيش‌بيني كارشناسان احتمال كاهش توليد روغن پالم از ژانويه تا پايان سال2016 وجود دارد كه بر اين اساس، اين نخستين باري است كه بعد از سال1998 ميلادي، توليد روغن پالم كاهش خواهد يافت. انتظار مي‌رود طي 6ماه آينده نرخ روغن پالم با 180-160 دلار افزايش به 750دلار برسد.
مدتي پيش مهدي طاهري، رييس مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي استان زنجان، در گفت‌وگو با خبرگزاري ايسنا با اشاره به افت شديد عملكرد محصولات زراعي و باغي، حتي از امكان برچيده شدن برخي ميوه‌ها از بازار خبر داده بود. به گفته اين مقام مسوول، النينو مي‌تواند با از ميان بردن جمعيت قابل توجهي از ميكروارگانيسم‌هاي خاك، روي خواص بيولوژيكي آن نيز تاثير منفي بگذارد. درواقع تعداد زيادي باكتري، قارچ، كرم، حشرات و جوندگان كوچك در خاك زندگي كرده و بسياري از آنها با تجزيه باقي‌مانده‌هاي گياهي و جانوري به حاصلخيزي خاك كمك مي‌كنند كه در صورت مواجهه با سرماي بسيار شديد به ورطه نابودي كشانده مي‌شوند.
سيل ايلام نشانه النينو نيست
دكتر بنفشه زهرايي، عضو هيات علمي دانشگاه تهران و مشاور فائو در ايران با تصريح اينكه النينو مي‌تواند موجب تغييرات آب و هوايي در جهان شود- به علت فاصله زياد ايران با اقيانوس آرام - بر اين باور است كه اين پديده اثرات محرزي در كشور ندارد هرچند مي‌تواند با احتمال افزايش شدت سيلاب‌ها و بارندگي، كاهش دما در مناطقي از غرب و جنوب كشور را افزايش دهد. وي در پاسخ به اين سوال كه آيا مي‌توان سيلاب ايلام را يكي از پيامدهاي النينو در كشور دانست يا نه، با اشاره به اينكه اثرات فيزيكي النينو بر ايران ناشناخته است، ذكر مي‌كند كه كه احتمال وقوع سيلاب در غرب كشور همواره نسبت به ديگر نقاط كشور بيشتر بوده است، سيلاب ايلام را الزاما پيامد النينو در ايران ندانسته و مي‌گويد: «هيچ‌گونه رابطه مشخص و اثبات‌شده‌يي ميان وقوع پديده النينو و جاري شدن سيلاب در غرب كشور وجود ندارد.»
نينوي هند را درياب
مشاور فائو در ايران همچنين با بيان اينكه ارتباط فيزيكي اثبات‌شده‌يي ميان كاهش دما و وقوع النينو در ايران وجود ندارد، وقوع سال‌هاي سرد و سرماي شديد استثنايي در گذشته را در حالي كه همزمان با النينو نبوده است، گواه اين مساله مي‌داند. وي همچنين درخصوص تاثير احتمالي النينو بر محصولات كشاورزي كشور اظهار مي‌كند: «حتي اگر فرض كنيم افزايش بارش در مناطقي از كشور در فصول پاييز و زمستان درنتيجه پديده النينو بوده است، درنتيجه هنگام بودن بارش‌ها كه مقارن با فصول پاييز و زمستان است، چون در بسياري از مناطق كشور در اين فصول كشتي انجام نمي‌شود، اين پديده تاثير مستقيمي بر محصولات كشاورزي ندارد مگر اينكه ذخيره‌سازي روان‌آب‌هاي ناشي از بارش‌ها در سدها انجام شود و در فصول كشت، تخصيص آب بيشتري به بخش كشاورزي انجام شود.» وي تنها تاثير افزايش بارندگي‌هاي ناشي از پديده النينو در ايران را منوط به وجود سدهايي مي‌داند كه امكان ذخيره‌سازي اين بارش‌ها را فراهم كنند. زهرايي با اشاره به نينوي اقيانوس هند كه در سال جاري نيز فاز قوي‌تري پيدا كرده است، اهميت اين پديده را كه باعث افزايش بارندگي در جنوب و جنوب شرقي كشور ازجمله استان‌هاي سيستان و بلوچستان و هرمزگان مي‌شود، براي كشور بيشتر مي‌داند. با اين حال، به اعتقاد اين استاد دانشگاه در سال‌هاي اخير در حالي كمتر به پديده نينوي اقيانوس هند پرداخته شده كه اين پديده نسبت به النينوي اقيانوس آرام از تاثيرگذاري بيشتري بر اقليم آب و هواي كشور برخوردار است./پ
منبع: سلامت نیوز
