حاشیه های حاشیه ها!

تابناک اصفهان: رییس اداره عمران و بهسازی شهری اداره کل راه، مسکن و شهرسازی استان اصفهان در گفت و گو با اصفهان زیبا می گوید: « در حال حاضر 221 هزار نفر در مساحتی با حدود دو هزار و 384 هکتار در شهر اصفهان حاشیه نشین هستند.» منصور فخاران با بیان اینکه این حاشیه نشینان با توجه به مطالعات صورت گرفته در سکونت گاه های غیررسمی چهار شهر استان شامل اصفهان، نجف آباد، خمینی شهر و شهرضا شناسایی شده اند، عنوان می کند: «حدود 8% مساحت شهرهای استان گرفتار پدیده حاشیه نشینی هستند».

فقر  اقتصادی و اشتغال
فخاران در خصوص تعریف جمعیت حاشیه نشین ادامه می دهد: « در یک تعریف مورد اتفاق حاشیه نشین به شخص یا خانواری گفته می‌شود که در محدوده اقتصادی و اجتماعی شهر ساکن شده است، اما جذب نظام اقتصادی و اجتماعی نشده و در حاشیه فعالیت ‌های زندگی مردم شهرنشین قرار دارد. رییس اداره عمران و بهسازی شهری اداره کل راه استان عنوان می کند: «به روشی استنباطی می ‌توان گفت، بد مسکن به شخص یا خانواری اطلاق می شود که دارای مسکن کوچک یعنی یک اتاق و کمتر بوده و مورد هدف برنامه‌های تامین مسکن دولت قرار دارد.» فخاران از مجموعه مشکلات ساختاری نظام اقتصادی و اجتماعی کشور به عنوان مهم ترین دلایل حاشیه نشینی و بدمسکنی یاد و تاکید می کند: « اولین دلیلی که به ذهن می‌رسد و یا حتی از زبان حاشیه نشینان و بدمسکنان شنیده می‌شود، موضوع فقر اقتصادی و اشتغال است و البته اگر فقط از نگاه برنامه ریزی کالبدی به مساله نگاه کنیم مهم ترین دلیل عدم توزیع مناسب فعالیت و خدمات در پهنه سرزمینی است که موجب عدم تعادل و توزیع نامناسب منابع شده و پدیده مهاجرت، بدمسکنی و حاشیه نشینی را به دنبال می‌آورد.»

 مهاجرین و افرادجویای کار
وی در پاسخ به این پرسش که در حال حاضر چند درصد جمعیت ساکن استان، حاشیه نشین هستند، نیز اظهار می کند: « در این خصوص آمار دقیقی وجود ندارد، اما می توان گفت با توجه به مطالعات صورت گرفته در چهار شهر اصفهان، نجف آباد، خمینی شهر و شهرضا سه هزار و 783 هکتار سکونت گاه غیر رسمی شناسایی شده‌اند که تماما مورد هدف برنامه های توانمندسازی قرار دارند.  فخاران ادامه می دهد: « در این سطح حدود 330هزار  نفر زندگی می‌کنند واز طرفی اگر این سطح را مشت خوبی از یک خروار بدانیم نزدیک به 8% مساحت شهرهای استان گرفتار دچار پدیده حاشیه نشینی هستند. عضو پيوسته هسته مطالعات جغرافیایی مركز تحقيقات دانشگاه اصفهان اضافه می کند: «با توجه به عدم تعریف مورد اجماع در خصوص تعداد بدمسکنان قاعدتا  آمار رسمی و قابل اتکایی نیز وجود ندارد.» در حال حاضر مهاجرین و افراد جویای کار بخش عمده ای از جمعیت حاشیه نشین کلانشهرهای کشور را تشکیل می دهند؛ موضوعی که البته بنا به گفته رییس اداره عمران و بهسازی شهری اداره کل راه استان در مورد حاشیه شهر اصفهان نیز صادق است. فخاران توضیح می دهد: «با توجه به مطالعات انجام شده در این چهار شهر می‌توان گفت در شهر اصفهان حدود 40 درصد ساکنان، در نجف آباد 25 درصد، در شهرضا در محلات مختلف به صورت متغییر  از 3 تا  27 درصد و در خمینی شهر نیز در محلات مختلف بین 3 تا 14 درصد از ساکنان را مهاجران و افراد جویای کار تشکیل می‌دهند.»   وی همچنین می گوید:‌« بیشترین حاشیه نشینی در شهر اصفهان مربوط به شهرداری منطقه 10 (محله زینبیه) است.» عضو پيوسته هسته مطالعات جغرافیایی مركز تحقيقات دانشگاه اصفهان  در پاسخ به این پرسش اصفهان زیبا که حاشیه نشینی در سال اخیر کاهش یا افزایش یافته است، نیز عنوان می کند: «با توجه به اقدامات صورت گرفته پیش بینی ما این است که این آمار تغییر نکرده و یا رو به کاهش باشد، اما پیمایش جامعی در این خصوص صورت نگرفته است.»

  20 میلیارد برای حاشیه نشینان
گذشته از برنامه های کلان کشوری کاهش و کنترل حاشیه نشینی، تهیه سند راهبردی بازآفرینی شهری استان،‌ یکی از مهم ترین اقداماتی است که رییس اداره عمران و بهسازی شهری اداره کل راه استان از آن به عنوان یکی از برنامه های این اداره یاد می کند. فخاران همچنین از تهیه طرح های نوسازی و بهسازی بافت ‌های فرسوده و تهیه طرح های توانمند ‌سازی سکونت گاه های غیر رسمی نیز نام می برد و می گوید: « تهیه طرح های تجمیع و تفکیک مجدد با رویکرد مشارکتی و تشکیل و برگزاری جلسات ستاد استانی و شهرستانی باز آفرینی پایدار شهری نیز در همین راستا اجرا می شود.» وی استان اصفهان را از حیث کاهش حاشیه نشینی در بین استان های کشور پیشگام ارزیابی می کند و می گوید:‌ «به طور کلی اقدامات بر اساس رویکردهای سند ملی و استانی به سه بخش پیشگیری، پیش نگری و درمان طبقه بندی می ‌شوند که عموما  از ماهیت بین بخشی برخوردار بوده و طیفی از اقدامات فرهنگی، ترویجی، مدیریتی و اجرایی را در برمی‌گیرند که سهم ریالی مشارکت اداره کل راه و شهرسازی استان در این بخش حدود 200 میلیارد ریال در سال 1395 است. » وی به نقش محوری و مهم ستاد بازآفرینی پایدار شهری استان اشاره و عنوان می کند: « هماهنگی و به طور کلی دبیری ستاد بازآفرینی پایدار شهری استان به عنوان نهاد هماهنگ کننده تمام اقدامات بازآفرینی بافت ‌ها و محدوده های هدف  جزء  برنامه های احیا، بهسازی، نوسازی و توانمند سازی شهرهای استان است.»
حسین اسدی. اصفهان زیبا