در پیام آیت الله جعفر سبحانی به این همایش آمده است: شکل گیری همایش به نام اخلاق و با محوریت اندیشه های علامه طباطبایی (ره) جای شکرگزاری است، توجه به افکار بلند آن متفکر سترگ، در عصرفقر اخلاقی و معنوی، چراغ راه حقیقت جویان است.
افکار والا و تابناک علامه(ره) قلمرو های جغرافیایی را پشت سر نهاده و در دل های آزاد اندیشان نفوذ کرده است و این ارمغان وارستگی ایشان از تعلقات دنیوی و تعمیق در اقیانوس معارف متعالی و حیاتی است.
شخصیت، سیره و آثار علامه (ره) مجموعه نفیسی است و تعمیق در ابعاد پیدا و پنهان آن، به محققان و اندیشه ورزان عرصه معرفت و حکمت، صمیمانه توصیه می شود.
علامه طباطبایی(ره)، شخصیت جامع علوم عقلی و نقلی است و سرمایه کانونی این شخصیت، قرآن، سنت و حکمت است. قرآن کلام حق تعالی، سنت همانا تبیین وحی و حکمت، عطیه الهی و خیر کثیر است.
عقلانیت و آزاداندیشی دینی، رهاورد این پیوند مبارک در نظام معرفتی و اندیشه های علامه بزرگوار است.
نظامی منبعث از ارتباط زمینی و آسمان، نورانیت عقل به نور وحی و صفای قلب و نفس به معرفت (رب). کشف اسرار هستی و نیل به مقامات باطنی، ره آورد تکیه بر وحی و توجه حقیقی به واسطه خدا و خلق است. علامه (ره) این شکوفایی را متواضعانه، موهبت الهی و ارمغان محبت به انسان کامل می داند:
« من خسی بی سر و پایم که به سیل افتادم ... اوکه می رفت مرا هم به دل دریا برد
من به چشمه خورشید نه خود بردم راه... ذره ای بودم و مهر تو مرا بالا برد.»
آرای دین شناختی ایشان ذیل تفسیر آیات الهی در مسائل کلامی مانند نبوت، عصمت و اعجاز از عمقی کم نظیر برخوردار است. ایشان در کلام شیعی نقل را با استخدام عقل به نطق آورده و ارتباط خالق و مخلوق را به شیوه ای بدیع تعبین کرده است.
ارمغان این شیوه اثبات حکمت و حقانیت دعوت نبوی (ص) به توحید است. آرای فلسفی و عرفانی ایشان در آثاری همچون رساله علی(ع) و فلسفه الهی و رساله ولایه نشان از عمق و گستره حیات عقلی و عرفانی ایشان تضلع در حکمت اسلامی است و حاصل آن اثبات استواری هستی بر نظامی معقول و توان خرد در کشف این نظام است.
علامه (ره) اندیشه ورزی فلسفی را با تعهد ایمانی توام ساخت و راه آزاد اندیشی و نقد منصفانه را به همه گان نمایاند.
انسان شناسی علامه(ره) با تکیه بر معارف وحی و خرد در سه رساله النسان قبل الدنیا، النسان فی الدنیا و النسان بعد دنیاجلوه گر است. این شیوه انسان شناسی به تعبین ارتباط تکوینی انسان و حق تعالی پرداخته و شکوفایی قوای انسانی را نتیجه هدایت، فطرت با اراده تشریعی الهی می دانند.
این نکات اشاره ای بود به وجود تلالو اندیشه های آن مرد الهی با جمع کلام و برهان و عرفان در ذیل قرآن برای بشریت به ودیعت نهاده است.
اما با نگاه به اخلاف در نظام اندیشه و عمل علامه طباطبایی (ره) می توان ایشان را احیاگر دین در عصر انحطات، اخلاق و معنویت خواند.
در روزگاری که ارزش های اولیه انسانی مقهور، ثروت مادی و ابزار های دنیوی گشته و فرزند آدم خویشتن را به فراموشی سپرده، هدف زندگی را گم کرده و به دست خویش اسباب انقراض اخلاق را رقم زده است، گنج بی پایان اخلاق و معنویت دینی، روحی تازه در کالبد افسرده انسان می دمد و افق امید و رضایت و نیل به سعادت ابدی را به او می نمایاند.
اخلاق در حیات بشر بیش از برهان، کارایی عملی داشته و اهتمام ادیان الهی به اخلاق از همین رو بوده است.
اما لطافت و امتیاز اخلاق اسلامی در توحیدی بودن آان است. توحیدی که به تمام معنا عقلانی و برهانی است. این قله ای است که علامه طباطبایی (ره) بدان توجه ویژه ای داشته و در تبیین همه جانبه آن علوم مختلف را به خدمت گرفته است.
اخلاق، برای بشر مطلوبیت فطری و ارزشی ذاتی دارد. اما آنگاه که درجات اخلاق در فرهنگ اسلامی و قرآن کریم نمایان گردد، انسان بی غرض، افقی بسیار والا و نورانی فرا راه حیات و علم و حرفه خود مشاهده می کند. اگر محاسن اخلاق، توان تامین سعادت دنیوی انسان را دارد، قطعا مکارم اخلاق توان تامین سعادت دنیوی و اخروی انسان را خواهد داشت.
پیام بی بدیل اسلام، تحصیل سعادت با مکارم اخلاق است. همان که در رفتار گفتار الهی مبعوث رحمه العالمین حضرت محمد مصطفی( ع) تبلور یافت.
اکنون باید گفت، علم موجب رشد و پیشرفت و حرفه و صنعت خدمت گذار کیفیت حیات دنیوی انسان است. اما انسانی که در اوج برخورداری از فنون دقیق و ابزار های صنعتی هنوز در پی گم شدن یک نام است که گاه آن را در ثروت و قدرت می جوید اما هرچه بیشتر می جوید، کمتر می‌یابد.
رضایت، آرامش و اطمینان باطنی به یقین با جریان یافتن محاسن اخلاق و حاکمیت مکارم اخلاق در ابعاد حیات انسانی حاصل خواهد گشت و رهایی از یاس و پوچی و نیل به سعادت ابدی به وسیله ان یافتنی خواهد بود و این جز در سایه ذکر مداوم حق تعالی عملی نیست.
عروج از سطح محاسن اخلاق به اوج مکارم اخلاق در همه نظام های بشری اعم از آموزشی، تربیتی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و دیگر حوزه ها الگوی ابدی برای انسان است که اختصاص به نبی خاتم (ص) دارد. اخلاق الهی معبر سعادت حقیقی انسان و نیل او به مراتب قرب حق تعای است.
همو که غایت حقیقی و مطلوب ذاتی همه ذرات هستی است. از خداوند منان برای روح ملکوتی علامه طباطبایی (ره) علوم درجات و برای خدمت گذاران، معارف قرآن و اهل بیت (ع) و پاسبانان اندیشه های تابناک علامه طباطبایی توفیق و سعادت روز افزون مسالت می‌کنم.
گفتنی است؛ همایش ملی اخلاق علم و اخلاق حرفه ای در مکتب علامه طباطبایی(ره) به همت دانشگاه صنعتی سهند در مصلی امام خمینی (ره) تبریز آغاز به کار کرد./ایسنا