جویباران، حتماً شما هم بارها اتومبیل‌تان را در حاشیه خیابان‌ها پارک کرده‌اید، دقیقاً در همین زمان است که شخصی در‌حالی‌که قبضی در دست دارد، خودش را به کنار خودروی شما می‌رساند و می‌پرسد: چند‌ساعت ماشین‌تان را این‌جا پارک می‌کنید؟ و قبضی از طرف آقای پارکبان برای شما صادر می‌شود.
اما این پارکبان‌ها همیشه سئوالاتی بی‌شمار برای شهروندان به‌وجود می‌آوردند؛ اصلا از کجا می‌آیند؟ چرا می‌پرسند "چند‌دقیقه پارک می‌کنی"؟ چرا قبض صادر می‌کنند؟
پارکبان کیست؟
پارکبان در بسیاری از کشورها به شخصی اطلاق می‌شود که مسئولیت دارد به نحوه پارک‌کردن ماشین‌ها نظارت داشته باشد. پارکبان‌ها همچنین وظیفه نظارت و اجرای قوانین پارک خودروها را بر عهده دارند. آن‌ها لباس‌های مخصوصی می‌پوشند و هر کدام محدوده‌ای از شهر را تحت کنترل و بازرسی دارند. مسئولیت نظارت بر پارکبانان هم برعهده‌ی نیروی انتظامی است.
براساس قوانین مصوب هئیت وزیران در جلسه‌ای به پیشنهاد شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور با همکاری شورای عالی استان‌ها و به استناد اصل یکصد و سی‌و‌هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و تبصره (۱) ماده (۱۵) قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی -مصوب ۱۳۸۹- آیین‌نامه اجرایی تبصره (۱) ماده (۱۵) قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی را تصویب کرد.
در این آیین‌نامه توقف وسایل نقلیه در محدوده‌زمانی ۷ تا ۲۱ در محل‌هایی که برای پارک حاشیه‌ای مدیریت و تعیین شده است که پارک در این محل‌ها در نیم ساعت اول رایگان خواهدبود. دریافت حق توقف در معابر یادشده برای مازاد بر نیم ساعت، با احتساب نیم ساعت اول محاسبه و دریافت می‌شود. که بر اساس این تبصره دریافت حق توقف در معابر مورد نظر بر حسب بازه‌های زمانی نیم ساعتی یا یک ساعتی اخذ می‌شود.( براساس ماده 3- نیم ساعت اول رایگان است)
پارک وسیله نقلیه در معابر شهری پرترافیک بدون پرداخت حق توقف پس از نیم‌ساعت اولیه به منزله ارتکاب تخلف توقف ممنوع بوده و اعمال مقررات در این خصوص توسط مأموران موضوع ماده (۲) قانون انجام می‌پذیرد.
بر اساس تبصره ۲ این ماده، قیمت‌گذاری هزینه توقف در حاشیه معابر بر طبق مقررات اخذ عوارض با محاسبه هزینه‌های عملیاتی اجرا (نصب و نگهداری تجهیزات موردنیاز)، تأمین نیروی انسانی و مدیریت طرح با ملاحظه منطقه‌بندی و اهمیت معابر تعیین شود و قیمت‌گذاری پارکینگ‌های حاشیه‌ای باید به گونه‌ای باشد که شهروندان به کاهش زمان توقف، کاهش استفاده از وسیله نقلیه شخصی و یا ترجیح استفاده از پارکینگ‌های عمومی غیرحاشیه‌ای ترغیب شوند.
بر اساس این ماده، در صورت اشغال بیش از یک محل توقف توسط یک خودرو، حق توقف متناسب با تعداد محل‌های اشغال شده دریافت می‌شود.
۱ـ دارای تابلوها و علائم مربوط، حاوی اعلام شرایط زمانی و نحوه پرداخت هزینه توقف.
2ـ دارای خط‌کشی استاندارد با ابعاد حداقل (۲۴۰) سانتی‌متر عرض و (۵۵۰) سانتی‌متر طول.
ج ـ ممنوعیت توقف: مجاز نبودن توقف وسیله نقلیه درنقاطی که براساس ماده (۱۶۳) آیین‌نامه راهنمایی و رانندگی موضوع تصویب‌نامه شماره ۲۰۸۷۳/ت۲۹۱۶۹ مورخ ۸/۴/۱۳۸۴ معین گردیده است.
چ ـ تجهیزات و لوازم سنجش توقف: ابزارها، فناوری‌ها و دستگاه‌های الکترونیکی از جمله ایست‌سنج، کارت پارک و نظایر آن که برای نشاندادن زمان مجاز توقف و پرداخت متناسب حق توقف به کار می‌روند.(براساس تبصره۱ـ دریافت حق توقف و انجام هرگونه تراکنش مالی توسط رانندگان و عوامل متصدی (پارکبان) از ابتدای سال ۱۳۹۵ با استفاده از سامانه‌های پرداخت الکترونیک برون خط (آفلاین) با رعایت قوانین و مقررات نظام بانکداری الکترونیکی انجام می‌شود.) (پرداخت پول نقد ممنوع است)
ح ـ متصدی: اشخاص حقوقی واجد شرایط که با رعایت مفاد این آیین‌نامه، امور مدیریت و بهره‌برداری از فضاهای پارک حاشیه‌ای یک یا چند معبر را از طرف شهرداری بر عهده دارند.
خ ـ پارکبان: افرادی که توسط متصدی برای تسهیل استفاده قانونمند شهروندان از فضاهای پارک حاشیه‌ای به کارگیری می‌شوند.
* بیش از پنجاه درصد تقاضای پارک حاشیه‌ای براساس مطالعات بند (الف) برای دسترسی به کاربری‌های غیرمسکونی شامل تجاری، اداری، خدماتی، آموزشی، رفاهی، درمانی، زیارتی یا تفریحی باشد.
تبصره۲ـ درآمد حاصل از توقف خودرو در پارک حاشیه‌ای، موضوع تبصره (۲) ماده (۳) این آیین‌نامه به حساب خزانه واریز می‌شود. صددرصد (۱۰۰%) مبالغ واریزی موضوع این ماده به حساب خزانه تا پایان هر ماه توسط خزانه به حساب شهرداری مربوط واریز می‌شود تا در اجرای ماده (۱۵) قانون در همان شهر هزینه نماید.
ماده۱۲ـ به ازای حداکثر هر (۷۰) فضای پارک حاشیه‌ای و یا حداکثر هر (۵۰۰) متر نوار اجرای طرح مدیریت پارک حاشیه‌ای، باید یک فضا برای پارک خودروهای دارای پلاک معلولین و جانبازان به صورت رایگان اختصاص یابد.
ماده۱۳ـ نصب تابلوهای توقف ممنوع و یا ایستادن ممنوع و تابلوهای مکمل آن‌ها و نیز اجرای خط‌کشی‌های متناسب، توسط شهرداری با هماهنگی پلیس راهنماییورانندگی انجام می‌شود.
ماده۱۴ـ گزارش سالانه اجرای طرح مدیریت پارک حاشیه‌ای باید در پایان هر سال توسط شهرداری مربوط به شورای استان ارائه گردد.
- اما چرا بیان کردیم که اعمال پارکبانان در شهرستان جویبار وجه قانونی ندارد؟
سرهنگ حسن عابدی جانشین رئیس پلیس راهور تهران بزرگ با اشاره به مشکلات موجود در اخذ هزینه دستی پارک حاشیه‌ای خودرو که توسط پارکبان‌ها انجام می‌شود، اظهار کرد: از نظر پلیس اخذ دستی پول توسط پارکبان‌ها هیچ توجیهی ندارد و ما تأکید ویژه‌ای در اخذ الکترونیکی و مکانیزه پارک‌های حاشیه‌ای داریم.
وی گفت: مردم باید بدانند با توجه به اصل بودن اخذ الکترونیکی هزینه پارک حاشیه‌ای خودرو، پلیس هیچ‌گونه اعمال قانونی در خصوص اماکنی که به دستگاه‌های مکانیزه و پارکومتر مجهز نیستند انجام نخواهد داد.
جانشین رئیس پلیس راهور تهران بزرگ با بیان اینکه مردم نباید به صورت دستی پولی بابت پارک حاشیه خودرو پرداخت کنند، خاطرنشان کرد: از نظر ما اخذ دستی پول پارک خودرو در حاشیه معابر توسط پارکبان‌ها هیچ توجیهی ندارد.
بنابراین با این توصیف علت قانونی نبودن اعمال پارکبانان‌های شهرستان مشخص شداز این رو می‌طلبد مسئولان مربوطه جهت برطرف کردن این نقض قانونی چاره اندیشیده تا فعالیت و زحمات پارکبانان شهرستان که در سرما و گرما مشغول به فعالیت هستند با شک و شبهه ای همراه نشود.
علی دادخواه جویباری