محمدرضا مکوندی
4 بامداد پنجم خرداد1287ه ش با برخورد نهایی مته های حفاری مهندس رینولدزسرحفار گروه اکتشافی ویلیام ناکس دارسی انگلیسی بعد ازماهها تلاش بی حاصل و تحمل رنج و دردسر فراوان ناامید از یافتن نفت بالاخره معدن سنگ مسجدسلیمان که مخزن اصلی نگهدارنده نفت درعمق 600متری زمین بود شکافته و صدای غرش عطیمی کارگران را نگران و نفت با فشار زیادی ازچاه نفت شماره یک فوران کرد ....حفاران انگلیسی از فرط خوشحالی از نتیجه دادن تلاش هایشان رقص کنان درزیر قطره های نفت همدیگر را به آغوش کشیدن و تبریک به یکدیگربابت بزرگترین کشف قرن و کارکنان بومی متعجب از این شادی و غافل ازارزش نفت رقص دیوانه وارانگلیسی هارا مشاهده و نگاه تحقیر آمیزشان که: فرنگی های لیوه (دیوانه)لباس هایشان بوی گند نفط گرفت!!
دهها سال از کشف انگلیسی ها گذشت وصدها حلقه چاه نفت در میدان نفتی مسجدسلیمان کشف ودهها میلیون بشکه نفت از این میدان نفتی و بدنبال آن سایر میدان های نفت همچون لالی هفتکل نفت سفید چساران توسط کمپانی انگلیسی شرکت نفت ایران و انگلیس استخراج و این سرمایه عطیم و ارزشمند ایرانیان به جیبی انلیسی ها سرازیر و معادلات جنگ جهانی دوم را به نفع انگلیس و متفقین رقم زد.
اتکا به درآمدهای سهل الوصول نفتی عوارض منفی عمیقی براقتصادتنبل و راحت طلب ایرانی نهاد از یکطرف دولت های متعدد بعلت وصول بدون زحمت درآمدهای نفتی بدنبال حمایت از فضای کسب و کار براساس تولید ایده های مقرون به تولید ثروت همچون کشورهایی که مسیر توسعه را منهای درآمد نفتی پیمودند نرفتند.
وازسوی دیگر کیف پرپول دولت که مملو از دلارهای نفتی بود درمقاطع مختلف بدنبال رفع کاذب نیازهای مختلف جامعه به جای سرمایه گذاری دربخش کشاورزی و صنعت به واردات بی رویه روی آوردند – همچون بلایی که دولت نهم برسر هفتصد میلیارد دلار درآمدهای نفتی آورد بوده!وبه جای سرمایه گذاری درزیرساختهای اساسی به رفع کاذب نیازهای جامعه با واردات بی رویه روی آورد وبا حمایت عملی ازاقتصاد چینی فرصت های شغلی فراوانی را درکشورنابود و بدینسان با اعمال تحریم ها وکاهش چشمگیر درآمدهای نفتی و ناتوانی در رفع کاذب نیازهای جامعه و بی توجهی سالیان دراز درتوجه به ظرفیت های نااستفاده شده کشور درحوزه های مختلف برای مقابله با تحریم ها نمایان شد.
اقتصاد نفتی اعتیاد شدیدی را بدنبال دارد اعتیادی که موجب می شود که هوش وحواس اقتصاد کشور وابسته به افیون دلارهای نفتی و بدون توجه به تولید ثروت ملی براساس تولید علم وحمایت ازایده ها ی کارآفرین باشد.
حکایت امروز مسجدسلیمان بعنوان نخستین شرکت شهرمدرن خاورمیانه که روزگاری شهراولین ها از حیث برخورداری از امکانات فراوان صنعتی و رفاهی همچون بالاترین میزان اشتغال درکشور در دهه های ابتدایی کشف نفت(هفتاد درصد اشتغال کل کشور از صدهزار نیروی کارصنعتی درکل کشور)برخورداری ازفرودگاه ؛راه آهن و.... چنین شرکت شهر صنعتی که برای دوران حیاتش بعد ازاقتصادنفتی برنامه ریزی نشده بود بدنبال افول فعالیتهای صنعت نفت در دهه 1345 با کاهش چشمگیر فعالیتها و سیر منفی توسعه وافزایش مهاجرت ها مواجهه شد.
حکایت مسجدسلیمان حکایت اقتصاد ایران است اقتصادی سرمست ازدلارهای نفتی که طی دهه های متعدد از درآمدهای سرشارنفتی برای رونق کاذب اقتصاد کشورازآن بهره برده شد و درمقابل درحوزه های صنعتی و کشاورزی ونیز فضای کسب و کار و تولید ثروت براساس حمایت از ایده ها علیرغم ظرفیتهای بالقوه بی شمار بعلت این اعتیاد مفرط نفتی بهره ای برده نشد.
و دردوران تحریم ها و با کاهش درآمدهای نفتی وعدم امکان تزریق سرمستانه پول برای رفع کاذب نیازهای کشور خماری اقتصاد وابسته به نفت آشکار شد.
دیریازودنفت درکشورما به پایان می رسد برای دوران اقتصاد بدون نفت چه چاره ای اندیشه شده است؟
منبع: تابناک
