استان خوزستان با وجود منابع مختلف نفت، گاز، پتروشیمی، کشاورزی و ...از جمله استان های با نرخ بالای بیکاری در کشور است که پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و دیگر موارد را به دنبال داشته است و یکی از علل مهاجرت از استان محسوب می‌شود.
جوانان مهمترین گروه درگیر با معضل بیکاری هستند که زندگی آنها را با مشکلات زیادی مواجه می کند به گونه ای که برای تامین مایحتاج اولیه زندگی، تشکیل خانواده و بسیاری از موارد دیگر گرفتار شده و دچار افسردگی و بی انگیزگی می شوند.
بزهکاری های اجتماعی، اختلافات خانوادگی، طلاق و بسیاری از چالش های دیگر از تبعات پدیده شوم بیکاری به شمار می رود.
به منظور شناسایی و بررسی علل و پیامدهای این معضل در خوزستان لازم است خلاها و کمبودهای استان معرفی شود و با ارائه راهکار و همکاری دستگاهها در جهت رفع این مشکل تلاش کرد.
رییس جمهوری در سفر به خوزستان نیز بر رفع مشکل بیکاری و اشتغال زایی در خوزستان به عنوان یکی از اولویت های دولت سیزدهم در این استان تاکید داشت.
آیت الله رییسی، نیروی جوان، کارآمد و اثر گذار را از جمله ظرفیت های مهم خوزستان دانشت و عنوان کرد: تلاش همه مسئولان در این استان باید بسترسازی برای اشتغال و فعالیت جوانان باشد و استفاده از نیروی بومی در همه بخش ها بر غیربومی اولویت دارد.
خوزستان رتبه سوم نرخ بیکاری در کشور
به گفته رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خوزستان، نتایج بررسی نرخ بیکاری سال ۱۴۰۱ از سوی مرکز آمار ایران نهایی نشده است اما تحقیقات سال ۱۴۰۰ مرکز آمار ایران در طرح اشتغال نشان می‌دهد که نرخ بیکاری خوزستان ۱۲.۶ درصد بوده که حدود سه درصد از میانگین کشوری بالاتر است و رتبه سوم را بین دیگر استان‌ها به خود اختصاص داده است.
دکتر مهرداد نیکو افزود: در صورت نهایی شدن نتایج بررسی نرخ بیکاری سال ۱۴۰۱ احتمال بهبود وضعیت و یا بدتر شدن وضعیت بیکاری استان نیز وجود دارد.
وی ادامه داد: در خوزستان حدود ۱۳ درصد اشتغال ناقص است یعنی از حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر شاغل، ۱۳ درصد معادل حدود ۱۶۰ هزار نفر اشتغال ناقص دارند.
نیکو با اشاره به اینکه در خوزستان و برخی استان‌ها، سهم اشتغال کشاورزی فاکتور مهمی است توضیح داد: از حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر شاغل، ۲۰۰ هزار نفر شاغل بخش کشاورزی، حدود ۶۰۰ هزار نفر شاغل خدمات و حدود ۴۰۰ هزار نفر شاغل بخش صنعت و معدن و ... هستند.
رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خوزستان اظهار کرد: ۲۰۰ هزار نفر شاغل کشاورزی خوزستان، تابع وضعیت آب هستند که در صورت مطلوب بودن وضعیت آب و آورد رودخانه‌ها، کشت تابستانه انجام و در غیر این صورت به کشت پاییزی می‌پردازند.
وی ادامه داد: اگر وضع آب در برخی سال‌ها مناسب نباشد کشت تابستانه تعطیل و یا به شدت کاهش می‌یابد که در نتیجه نرخ بیکاری در تابستان بالا خواهد رفت.
اصلی ترین راهبرد رفع بیکاری اجرای پروژه های اشتغال زای بزرگ است
در ادامه معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منطقه‌ای استانداری خوزستان مشکل بیکاری در استان را به صورت یک چالش جدی قلمداد کرد و گفت: تسهیلاتی را در اختیار واحدهای کوچک و مشاغل خانگی در راستای ایجاد اشتغال قرار می دادیم که منجر به اشتغال پایدار شود.
دکتر محمد راضی جلالی با تاکید بر اینکه با رویکرد قدیمی تسهیلات محور، اتفاق مهمی در وضعیت اشتغال استان صورت نمی‌گیرد اضافه کرد: بررسی‌ها نشان می‌دهد بسیاری از افراد بهره‌مند از تسهیلات، به علت نداشتن مشاوره، برنامه مناسب و نبود آموزش، در کسب و کار به موفقیت نمی رسیدند و با یک بیکار بدهکار مواجه می‌شدیم بنابراین با برگزاری دوره های آموزشی اداره کل فنی و حرفه ای و سایر مجموعه ها، تسهیلات بر پایه آموزش و زمینه اشتغال پایدار فراهم شد.
وی ادامه داد: اما حجم بالای بیکاری در استان با این نسخه درمان نمی‌شود و تنها بخشی از کار را پیش می‌برد چون مهمترین و اصلی‌ترین راهبرد برای حل معضل بیکاری اجرای پروژه‌ها و طرح‌های اشتغال‌زای بزرگ است.
راضی جلالی ادامه داد: با وجود صنایع فراوان در خوزستان اما بیشتر آنها جزء صنایع مادر و بالادست هستند که ارزش افزوده چندانی برای محصولات تولید نمی‌کنند و توان اشتغالزایی بالایی ندارند .
معاون استاندار خوزستان تصریح کرد: رویکرد استانداری خوزستان این است که با استفاده از ظرفیت‌های صنایع مادر و بزرگ، صنایع پایین دست توسعه یافته و اشتغالزایی و ارزش افزوده ایجاد شود که در این صورت بحران خام فروشی به پایان می‌رسد.
وی با اشاره به اینکه در بسیاری از تولیدات از جمله نفت و پتروشیمی خام فروشی اتفاق می افتد گفت: در صورت توسعه صنایع پایین دستی پتروشیمی با ایجاد شهرک های شیمیایی که جزو مصوبات سفر رییس جمهوری به خوزستان بود می‌توان از محصولات خام، محصولات نهایی تولید و با چندین برابر ارزش آفرینی، درآمد و اشتغالزایی ایجاد کرد.
راضی جلالی با بیان اینکه در زمینه‌های غیرصنعتی از جمله تولید خرما و یا ذرت نیز وضعیت به همین منوال است اضافه کرد: فرآوری و زنجیره ارزش محصول خرما آنچنان مورد توجه قرار نگرفته که با ایجاد این زنجیره محصولات زیادی با ارزش بیشتر از خرمای معمولی تولید شده و اشتغال و درآمد خوبی ایجاد می‌کند.
معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منطقه‌ای استانداری خوزستان توضیح داد: با راه اندازی پالایشگاه غلات محصولات متنوعی قابل احصا است که با ۹۰ درصد پیشرفت فیزیکی نیاز به حمایت‌های مالی دارد، پالایشگاه خرما نیز در مرحله مطالعات است.
وی گفت: چند زنجیره ارزش از جمله خرما، کنجد، شیلات و محصولات گلخانه‌ای به عنوان طرح‌های بزرگ، با جذب سرمایه گذار و سرمایه گذاری هلدینگ‌های مختلف، زمینه ارزش‌آفرینی و اشتغال را به صورت کلان فراهم می‌کنند.
راضی جلالی ادامه داد: راه اندازی و محقق شدن طرح‌ها نیاز به زیرساخت و سرمایه‌گذاری داشته و زمان بر است اما کلید زدن کار نوید خوبی برای حل تدریجی مشکلات اشتغال خوزستان در آینده نزدیک است چون این استان با وجود این همه صنایع و دستگاه‌های تولیدی شایسته این حد بیکاری نیست.
معاون استاندار خوزستان ابراز امیدواری کرد: با کمک مسئولان، دانشگاه‌ها، شرکت‌های دانش بنیان و جذب سرمایه‌گذارها مسیر را محقق کنیم.
سند ارتقای تولید و اشتغال استان و اقتصاد دریا محور در حال تدوین است
وی در ادامه توضیح داد: سند ارتقای تولید و اشتغال استان در دست تدوین است که نقشه راه توسعه اشتغالزایی را مشخص می‌کند.
راضی جلالی گفت: اولویت‌های استان در قالب سند ارتقای تولید و اشتغال تدوین می‌شود و نقشه راه دستگاهها و وظیفه هر سازمان و دستگاه مشخص خواهد شد.
معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منطقه‌ای استانداری خوزستان افزود: بانک اطلاعاتی اشتغال نیز در حال جمع‌آوری است که جمعیت افراد بیکار، نوع مهارت‌ها و ...را تعیین کرده و متناسب با آنها برنامه‌ریزی می‌شود.
وی در ادامه تکمیل طرح ۵۵۰ هزار هکتاری مقام معظم رهبری را نیز از جمله ظرفیت های مطلوب در اشتغال زایی عنوان کرد و گفت: امسال برای اجرای فاز دوم این طرح، در تبصره ۲ قانون بودجه با پیگیری استاندار و نمایندگان خوزستان قرار شد ۲۰ درصد سهام دولت در طرح توسعه نیشکر فروخته شود.
راضی جلالی تدوین سند اقتصاد دریا محور را نیز از دیگر ظرفیت های ایجاد اشتغال در استان عنوان کرد و گفت: قرار است فرصت‌ها و ظرفیت‌های هر استان ساحلی اولویت‌بندی و سند توسعه اقتصاد دریا محور برای کل کشور از جمله خوزستان تنظیم و تدوین شود.
استاندار خوزستان نیز بر رفع موانع بر سرراه اشتغال و تولید استان تاکید دارد به گونه ای که روال اخذ مجوزها (سه یا چهار مجوز) باید ظرف مدت کوتاهی انجام شود.
علی اکبر حسینی محراب افزود: تمام مشکل فرار سرمایه گذاران از استان، به ادارات مربوط می‌شود که به بهانه‌های مختلف مانع از کارها شدند.
استاندار خوزستان: طرح های اشتغال باید مبتنی بر ایجاد بازارهای هدف در کشورهای منطقه باشد.
تحقق بیش از ۷۱ هزار فرصت شغلی در خوزستان
بنا به اظهارات مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی خوزستان تعهد ایجاد اشتغال این اداره کل در سال گذشته ۶۰ هزار و ۵۸ نفر بود که۷۱ هزار و ۵۶۵ فرصت شغلی یعنی (تحقق ۱۱۹ درصدی) ایجاد شد.
اصغر رشنودی با اشاره به اینکه آمار اشتغال ایجاد شده استان در سامانه رصد ثبت شده است اظهارکرد: در بخش مشاغل روستایی و عشایری ۴۲۴ فرصت شغلی ایجاد شده که ۱۷۳ فقره تسهیلات به مبلغ ۴۷۴ میلیارد ریال در این بخش پرداخت شده است.
تدوین اطلس اقتصادی خوزستان
وی همچنین با اشاره به تدوین اطلس اقتصادی خوزستان و نقش آن در رفع مشکل اشتغال استان گفت: معادل آمار بیکاری خوزستان در اطلس اقتصادی خوزستان ظرفیت اشتغال شناسایی شده است که شامل ظرفیت‌های متعدد اقتصادی استان در حوزه مناطق آزاد و ویژه اقتصادی، اقتصاد مرز، کشاورزی، صنایع راهبردی، موقعیت جغرافیایی و منابع طبیعی است.
رشنودی اجرای این اطلس را نیازمند همراهی همه دستگاه‌های استان خوزستان دانست و ادامه داد: اجرای اطلس اقتصادی خوزستان در کوتاه مدت توان بهبود وضعیت اشتغال و کاهش چشمگیر بیکاری در این استان را دارد.
چالش اشتغال دانش آموختگان دانشگاهی
دانشجویان با ورود به دانشگاه امید به راه یافتن به بازار کار مناسب را دارند تا مطابق با رشته مورد نظر خود شغلی را پیدا کنند اما این موضوع همیشه عملی نیست و بازار اشتغال دانشجویان بعد از دانش آموختگی چندان رونقی ندارد که به آسیب شناسی نیاز دارد.
به گفته مسئولان وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، لازم است برای تربیت نیروی انسانی، بازنگری در رویکردهای وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری، کارگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها صورت گیرد.
با توجه به اینکه عدد قابل توجهی از دانش‌آموختگان دانشگاهی در شرکت‌های دانش بنیان مشغول فعالیت می‌شوند نشان می دهد این شرکت‌ها، پارک‌های علم و فناوری، مراکز رشد و واحدهای فناور بستر بسیار خوبی را برای اشتغال فراهم می‌کنند.
به گفته مسئولان دانشگاهی، رویکردهای سیستم آموزشی باید تغییر کند و مهارت‌ورزی و مهارت آموزی در دستور کار قرار گیرد.
بر اساس اعلام وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی به نقل از سایت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، یکی از برنامه‌های مهم وزارت کار، تمرکز بر حل مشکل بیکاری دانش‌آموختگان است و سامانه‌ای طراحی شده تا بیکاران کشور را بر اساس واقعیت‌ها با اطلاعات جزیی و دقیق در تمام نقاط کشور کشور شناسایی کند.
